________________
સ્થાનકવાસી વિશે કથાસૂત્ર અનુસાર જાણવા મળે છે કે લોકાગચ્છના મુનિશ્રી ઇંદરજી સ્વામી અને તેમના શિષ્યો ઈ.સ.૧૭૭૨ માં કચ્છ આવ્યાં. જેમાં માંડવી, મુન્દ્રા, અંજાર અને ભુજમાં તેમણે સારો પ્રચાર કર્યો. આજે પણ તેમના સ્થાનકો આવેલા છે. કાળક્રમે તેમના શ્રાવકો જુદાજુદા સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં ભળી ગયા. સમય જતાં સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયના અલગ અલગ ફીરકા થવા લાગ્યા. સંવત ૧૯૮૪ (ઇ.સ.૧૯૨૮) માં છ કોટી અને આઠકોટી એમ બે પક્ષ થયાં, તેમાં છ કોટીમાં પૂ.આચાર્ય શ્રી અજરામરજી સ્વામી થયા. કેટલાક વર્ષ બાદ આઠકોટી ના પણ, આઠકોટી મોટી પક્ષ અને આઠકોટી નાનપક્ષ એમ ભાગ પડ્યા. આઠકોટી મોટી પક્ષમાં .આચાર્ય શ્રી દેવજીસ્વામી ગચ્છાધિપતિ થયા. અને આઠકોટી નાનીપક્ષમાં પૂ.આચાર્ય શ્રી જસરાજજી સ્વામી થયા.૧૭
કચ્છમાં નવીનાર ગામ જે આશરે ૨૫૦ વર્ષ પહેલાં વસેલ છે. હાલમાં જે નવીનાર નવું ગામ પાછળથી વસેલ છે. તેને પણ લગભગ ૨૦૦ વર્ષ થયાં હશે. ત્યાં તપાગચ્છના અને નૌખગોત્રના જૈનવીરા વિશે ‘વોરા નુખનો ઇતિહાસ' (નવીનાર જૈન મહાજન - સ્મરણિકા) અંતર્ગત ઉલ્લેખ છે કે, તેના પૂર્વજો સૌ પ્રથમ સિંધમાંથી આવેલ અને તેઓ પ્રથમ વિશનગરમાં વસ્યાં ત્યારે ત્યાં વડીલો ‘વોરાયો’ કરતાં, વોરાયો એટલે ધીરનારનો ધંધો કરવો. આ ધંધા પરથી તેઓ ‘વોરા' કહેવાયાં. સંવત ૧૫૪૦ (ઇ.સ. ૧૪૮૪) ના વાગડ મધ્યે ઉઘડ ગામમાં પ્રથમ વોરા કહેવાયા. ત્યાંથી તેઓ ભદ્રેશ્વર અને ભદ્રેશ્વરથી નવીનારમાં આવીને વસ્યાં હોવાનું મનાય છે.
કચ્છમાં જેનગચ્છો વચ્ચેની સુમેળતાઃ
મંદિરમાર્ગી અચલગચ્છ, તપગચ્છ, ખરતરગચ્છ, અને પાર્શ્વચન્દ્રગચ્છ, એમ ચાર ગચ્છો કચ્છમાં પ્રચલિત છે. તેમાં આખા અબડાસામાં અને હાબાયમાં કેવળ અચલગચ્છ જ છે. આખા વાગડમાં કેવળ તપગચ્છ છે. જયારે કંઠીમાં ઉપરના ચારેયગચ્છો પ્રચલિત છે. તેમ “મારી કચ્છયાત્રા' પૃ.૧૯૨ માં લેખકશ્રીવિદ્યાવિજયજી એ નોંધ્યું છે. તેમણે ૪૦ દિવસ કચ્છમાં પસાર કર્યા હતાં. તેમનાં ઉલ્લેખ મુજબ :- “વ્યાખ્યાનમાળામાં રોજ હજારોની સંખ્યામાં ભાઇઓ અને બહેનોએ લાભ લીધો હતો જૈન કે જૈનેતર એવો કોઇપણ ભેદભાવ ન તો સ્થાનની દૃષ્ટિએ જોવાયો અને ન તો
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ - એક દષ્ટિપાતા
૨૭
