________________
૧૯૪
જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર નિર્દેશ નથી કરતી કે? અગ્નિ જળરૂપે પરિણમે છે એ શું સૂચવે છે? સજજને! મનુષ્ય મનુષ્ય વચ્ચેના ભેદભાવને ભેદનારા, પ્રાણીમાત્ર ઉપર સમભાવ રાખનારા, સ્વાતંત્ર્યવાદનાં રણશિંગડાં ફેંકનારા, શિષ્ટતા, સાપેક્ષતા અને સહૃદયતાના હૃદયેશ્વર, દયાના સાગર તથા આત્મનાદ-બ્રહ્મનાદના આ ઉત્પાદક શ્રી મહાવીરના અલૌકિક ઉપદેશનું ઓજસ્ કંઈ ઓર જ છે. એમના વચનની પૂર્વાપર અવિધતા, યુક્તિબહુલતા અને મધ્યસ્થતા જોઈને તે હરિભદ્રસૂરિ જેવા વીરધર્મના ઉપાસક બન્યા. આવા ગુણાનુરાગી અને ગુણજ્ઞ ગીતાર્થોને જેટલું ધન્યવાદ આપીએ તેટલે એ છે છે.
સમય અને આસન
આપણે આ લેખ પૂર્ણ કરીએ તે પૂર્વે સામાન્ય રીતે તીર્થકરો ક્યારે અને કેવા આસને દેશના આપે છે તે પ્રતિ નજર કરીએ. તીર્થકર દિવસમાં બે વાર દેશના આપે છે? સૂર્યોદય થતાં એક પૌરૂષી પર્યત ( ત્યાર પછી એટલે કાળ ગણધર મહારાજ. ત્રીજી પૌરુષી આહાર-વિહાર સંબંધી છે) અને દિવસને ચેાથે ભાગ અવશેષ રહેતાં ફરીથી એટલા કાળ સુધી. ભગવાન મહાવીરે આ નિયમનું સર્વાગે પાલન કર્યું હતું કે નહિ તેને ઉલેખ કરવા જેટલું મારી પાસે સાધન નથી કિન્તુ નિર્વાણસમયે તેમણે સેળ પ્રહર જેટલા સમય સુધી
અવિચિછન્નપણે દેશનામૃતનું ભવ્ય અને આકંઠ પાન કરાવ્યું હતું એ ક્યાં આપથી અજયું છે? - વિશેષમાં સિંહાસન ઉપર બેસીને, ચરણકમલને પાદપીડ ઉપર ટેકવીને અને હાથ ગમુદ્રામાં રાખીને વીરે દેશના દીધાને નિર્દેશ ચેઇયવન્ડાણ મહાભાસ (ચૈત્યવંદનમહાભાષ્યમાં) છે.
