Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 02

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 438

५/१२
० गुण-गुण्यादिचतुष्काऽभेदप्रतिपादनम् ० ત્રિીજો શુદ્ધ દ્રવ્યારથો, ભેદકલ્પનાહીનો રે; જિમ નિજગુણ-પર્યાયથી, "કહિઈ દ્રવ્ય અભિન્નોરે /પ/૧રા (૬૬) ગ્યાન. ત્રીજો ભેદ ભેદકલ્પનાઈ હીન શુદ્ધદ્રવ્યાર્થ. “એજ્યનારહિત શુદ્ધદ્રવ્યર્થ.” તિ તૃતીયો મેર એહ ઈમ જાણવું. જિમ એક જીવ-પુદગલાદિક દ્રવ્ય નિજગુણ-પર્યાયથી અભિન્ન કહિછે. ભેદ છઈ, વ્યાર્થિછતૃતીયમેદ્રમાદ – “મેતિ
भेदप्रकल्पनाशून्यः शुद्धो द्रव्यार्थिको नयः।
तृतीयः स्याद् यथा द्रव्यं स्वगुण-पर्ययाऽपृथक् ।।५/१२।। म प्रकृते दण्डान्वयस्त्वम् - भेदकल्पनाशून्यः शुद्धः द्रव्यार्थिको नयः तृतीयः स्यात्, यथा द्रव्यं र्श स्वगुण-पर्ययाऽपृथक् ।।५/१२ ।। - तृतीयो शुद्धो द्रव्यार्थिको नयः भेदप्रकल्पनाशून्यः = गुण-गुणिनोः, पर्याय-पर्यायिणोः, स्वभाव
-स्वभाविनोः, धर्म-धर्मिणोश्च पार्थक्यार्पणारहितः स्यात्, यथा द्रव्यं = द्रव्यत्वावच्छिन्नं प्रत्येकं जीव 1 -पुद्गलादिकं स्वगुण-पर्ययापृथग् = निजगुण-पर्यायेभ्यः निजस्वभाव-धर्मेभ्यश्च अभिन्नं कथ्यते । का यद्यपि द्रव्यस्य स्वगुण-पर्यायादिभ्यः कथञ्चिद् भेदोऽपि विद्यते एव तथापि तदनर्पणाद् अभेदस्य चार्पणाद् द्रव्यं स्वगुणादिभ्योऽभिन्नमुच्यते। तदुक्तं देवसेनेन नयचक्रे माइल्लधवलेन च
અવતરણિકા :- દ્રવ્યાર્થિકનયના બીજા ભેદનું નિરૂપણ પૂરું થયું. હવે દ્રવ્યાર્થિકના ત્રીજા ભેદને ગ્રંથકારશ્રી બારમા શ્લોક દ્વારા જણાવે છે :
ભેદકલ્પનાનિરપેક્ષ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક : તૃતીય ભેદ . શ્લોકાર્થ - ભેદકલ્પનાશૂન્ય શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયનો ત્રીજો ભેદ છે. જેમ કે દ્રવ્ય સ્વગુણ-પર્યાયથી શું અભિન્ન છે. (૫/૧૨)
વ્યાખ્યાર્થી :- દ્રવ્યાર્થિકનયનો ત્રીજો ભેદ છે, ભેદકલ્પનાશૂન્ય શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય. આ ત્રીજો વી દ્રવ્યાર્થિકનય (1) ગુણ અને ગુણી વચ્ચે, (૨) પર્યાય અને પર્યાયી વચ્ચે, (૩) સ્વભાવ અને સ્વભાવવાન
વચ્ચે, (૪) ધર્મ અને ધર્મી વચ્ચે, પાર્થક્યની = ભેદની = જુદાપણાની કલ્પના કર્યા વિના અભેદરૂપે તે તેનું ગ્રહણ કરે છે. જેમ કે દ્રવ્યત્વઅવચ્છિન્ન = દ્રવ્યત્વવિશિષ્ટ જીવ, પુદ્ગલ વગેરે પ્રત્યેક દ્રવ્ય પોતાના ગુણથી અને પોતાના પર્યાયથી તેમજ પોતાના સ્વભાવથી અને પોતાના ધર્મથી અભિન્ન કહેવાય છે. આ ભેદકલ્પનાથી નિરપેક્ષ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય જાણવો.
સફ ત્રીજા દ્રવ્યાર્દિકનો વિષય સમજીએ ઝફ (પિ) જો કે દ્રવ્યમાં પોતાના ગુણ-પર્યાય વગેરેથી કથંચિત ભેદ પણ વિદ્યમાન છે જ. તો પણ તે ભેદની વિરક્ષા કર્યા વિના અને અભેદની મુખ્યતા કરીને દ્રવ્ય પોતાના ગુણ-પર્યાય આદિથી અભિન્ન જ કો.(૨)માં “કહિ પાઠ છે. કો.(૧૩)માં ‘ભિન્નઅભિન્નો પાઠ. જે કો.(૧૩)માં “મે ..” પાઠ. *.* ચિતદ્વયમધ્યવર્તી પાઠ પુસ્તકોમાં નથી.ફક્ત લા.(૨)માં છે.