________________
इत्यादि ।
जिज्ञासां सन्तोषयति-तस्याः इत्यादि । भिन्न एव = उत्सूत्रप्ररुपणमैथुनप्रतिसेवनादिरुपक्रियायाः सकाशात् तत्तत्कियानुसारेण प्रवर्तमानो भिन्न एव अनुगतः = सर्वासु
अनन्तसंसारवर्धकत्वेन प्रसिद्धासु क्रियासु अन्तः प्रवर्तमानः । तीव्रत्वसंज्ञितः = तीव्रत्वं । है इति संज्ञा सञ्जाता यस्य स । स तु अध्यवसाय आत्मनि प्रवर्तमानो न छद्मस्थेन ज्ञातुं ।
शक्यते इत्यत आह-केवलिना निश्चीयमानः = "अयमध्यवसायोऽनन्तसंसारवर्धकः" में इतिरुपेण निश्चितं ज्ञायमानः । * इदमत्र तात्पर्यम् । मैथुनप्रतिसेवनाकाले तीव्रकामविकाराद्यात्मकोऽध्यवसायः प्रवर्तते । ॐ उत्सूत्रप्ररुपणकाले तीव्रतीर्थोच्छेदाभिप्रायो वा प्रवर्तते । तीर्थकराद्याशातनाकाले तीव्रस्तीर्थंकरविषयकधिक्काराद्यध्यवसायो प्रवर्तते । एवं च बाह्यक्रियानुसारी स अध्यवसायो बाह्यक्रियायाः
सकाशाद्भिनो भवति, 'भिन्नभिन्नरूपत्वाच्च भिन्नो भवति, किन्तु तीव्राशुभाध्यवसायत्वं तु * सर्वेषामपि तेषां सुप्रसिद्धमेव । एवं च तीव्राशुभाध्यवसायत्वरुपेणैते अध्यवसाया अनन्तसंसारकारणं भवन्ति । इत्थञ्चानन्तसंसारस्यानुगतं कारणं तीव्राशुभाध्यवसाय एवेति फलितम् ।।
एतच्च कारणं छद्मस्थेन न ज्ञायत इति "केवलिना निश्चीयमानोऽस्ति"इति उक्तम् । "केवलिना निश्चीयमानोऽस्ति" इति पदं गाथायां नास्ति, तत उक्तं 'गम्यम्' इति । तथा च में * सामर्थ्यादेवैतत्स्वयमवगन्तव्यमिति भावः ।
ચન્દ્રઃ પૂર્વપક્ષ ઃ તમારા સમાધાનો સામે મારી હાર થઈ. હવે હું જિજ્ઞાસાથી પર પૂછું છું કે તો પછી તમે જ કહો કે અનંતસંસારતામાં અનુગત કારણ કોણ છે? કે જે તે નું કારણ ન હોય તો અનંતસંસાર ન જ થાય અને જે હોય તો અનંતસંસાર થાય જ.
(આને જ અનુગતકારણ કહેવાય. તમામ અનંતસંસારની પૂર્વે જેની અવશ્ય હાજરી રે કે હોય જ, તે જ અનંતસંસારનું અનુગત કારણ બને.)
ઉત્તરપક્ષ : સંસારાનન્તતાનું કારણ ઉસૂત્રપ્રરૂપણા, મૈથુનસેવનાદિથી તદ્દન જુદો એવો જ અનુગત અધ્યવસાય કે જે “તીવ્ર” એ નામવાળો છે અને જે કેવલી વડે જે નિશ્ચિત કરાય છે તે છે.
અહીં આશય એ છે કે વ્યવહારમાં ભલે ઉસૂત્રપ્રરૂપણાદિ અનંતસંસારનું કારણ 5 ગણાય. પરંતુ પરમાર્થથી વિચારીએ તો આ બધા કરતા ભિન્ન = તદ્દન જુદો એવો તીવ્ર અશુભ અધ્યવસાય એ જ અનંતસંસારનું કારણ છે. આ અધ્યવસાય દરેક અનંત મહામહોપાધ્યાય ચશોવિજયજી વિરચિત ધર્મપરીક્ષા - ચન્દ્રશેખરીયા ટીકા + ગુજરાતી વિવેચન સહિત ૮૫
EXAXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
HAXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
