________________
प्रमेन्द्रका टीका श०२६ उ.११ सू०१ अच रसनारकादीना० पापकर्मबन्ध ६७१ - नवरं मनुष्येषु अलेश्यः केवली अयोगी नास्ति केवलं मनुष्येषु अलेश्यः केवली अयोगी मनुष्येऽचरमो न भवति एतेषां चरमत्वस्यैव सद्भावादिति । 'अचरिमेणं भंते ! नेरइए' अचरमः खलु भदन्त ! नैरयिकः 'मोहणिज्जं कम्म कि बंधी पुच्छा' मोहनीयं कर्म किं पूर्वकाले अवघ्नात्, वर्तमानकाले प्रध्नाति भविष्यकाले भन्त्स्यति १ तथा मोहनीयं कर्म अवधनात् बध्नाति न भन्त्स्यतिर, अवघ्नात् न वध्नाति भन्दस्यतिर अवघ्नात् न वध्नाति न अत्स्यति४ - इत्येवं
4
अलेस्से केवली अजोगी नस्थि विशेष यह है कि मनुष्य पद में लेइयारहित, केवली एवं अयोगी ये मनुष्य अचरम नहीं होते हैं। क्योंकी लय में चरमता का ही सद्भाव रहता है अतः यहां पर ये पद नहीं कहने चाहिये 'अवरिमेण भते । नेरइए' हे भदन्त । जो नैरयिक अचरम होता है वह क्या 'मोहणिज्जं कम्मं किं बंधी पुच्छा' मोहनीय कर्म को भूतकाल में बांध चुका होता है, वर्तमान में भी क्या वह मोहनीय कर्म को बांधता है ? और भविष्यत् काल में भी क्या वह मोहनीय कर्म को बांधनेवाला होता है ? अथवा क्या वह भूतकाल में मोहनीय कर्म को बांध चुका होता है ? वर्तमान में भी वह उसे बांधता है पर क्या वह उसे भविष्यत् काल में बांधनेवाला नहीं होता है ? अथवा-क्या वह मोहनीय कर्म को भूतकाल में बांध चुका होता है ? वर्तमान में वह उसे क्या नहीं बांधता है ? भविष्यत् काल में क्या उसे वांधेगा ? अथवा भूतकाल में हो वह उसे बाध चुका होता है ?
વિશેષતા એ છે કે-મનુષ્ય પદમાં લેસ્યા સહિત કેવલી અને અયેગી એ મનુષ્યે અચરમ હાતા નથી. કેમ કે-ખધામાં ચરમ પાને જ સદ્ભાવ રહે છે તેથી अडींया मे पहोवाना नथी 'अचरिमेणंभ ते ! नेरइए' है लगवन् ने अयरम નૈરયિક હાય છે, शु 'मोहणिज्जं कम्म कि बंधी पुच्छा' भूतप्राणमां मोहनीय ક્રમ ના ખ ધકરી ચૂકેલ હાય છે ? વતમાન કાળમાં પણ તે મેહનીય કમ ના બંધ કરવાવાળા હોય છે અને ભવિષ્યકાળમાં પણ તે મેહનીય ક`ના બધ કરશે ? અથવા શુ તે ભૂતકાળમાં મેહનીય કર્મીને ખાંધી ચૂકેલ હોય છે ? વમાનમાં પણ તે તેને ખાધે છે ? પરતુ ભવિષ્ય કાળમાં તે તેને અધ કરશે નહી” ? અથવા-ભૂતકાળમાં મેાહનીય કર્મીને ખાંધી ચૂકેલ હાય છે ? અને વમાન કાળમાં તે તેના ખધ કરશે અથવા ભૂતકાળમાં જ તેણે તેના ખધ કર્યાં હાય છે ? વમાન કાળમા તે તેના અશ્વ નથી કરતા ? અને ભવિષ્ય કાળમાં તે તેના બધ નહી કરે ? આ પ્રમાણેના ચાર ભંગા વાળા પ્રશ્ન મેાહુની’
