________________
આવી અદ્ભુત છે: વર્ષીતપનો વૈભવ ધરાવતા તેમજ અક્ષય તૃતીયાનું નામ ધરાવતા પર્વની આ ધર્મક્યા ! દાદા આદિનાથ ભગવાનના દીક્ષા પછીના જીવનમાં થયેલા દીર્ધ ત૫ના આંશિક અનુકરણરૂપે અને શ્રી શ્રેયાંસકુમાર દ્વારા આ અવસર્પિણી કાળમાં દાનધર્મના થયેલા આદ્ય પ્રવર્તનની અનુમોદનારૂપે અક્ષય-તૃતીયાં પર્વની પ્રતિષ્ઠા થઈ એથી દાનની દિવ્યતા અને તપની તેજસ્વિતાના ઉદ્ઘોષક પર્વ તરીકે અક્ષય તૃતીયાનું સ્થાનમાન જૈન શાસનમાં અજોડ હોય, એમાં આશ્ચર્યને લેઈ અવકાશ નથી.
એક પ્રશ્ન થાય એમ છે કે, દાદા આદિનાથ પ્રભુને દીક્ષા બાદ આ દીધું ત૫ થયો. એના કારણ તરીકે શું ત્યારના લોકોની દાનવિષયક અજ્ઞાનતા જ કારણ હતી ? આ ૪૦૦ ઉપવાસ પાછળ બીજું કોઈ કારણ શું હતું જ નહિ ? આનો જવાબ પ્રભુના જીવનના એક પ્રસંગમાંથી જડી આવે એમ છે.
શ્રી ઋષભદેવ તરીકે ભવથી કેટલાક ભવો પૂર્વે ભગવાનનો જીવ એક વાર કોઈ માર્ગેથી પસાર થઈ રહ્યો હતો, ત્યાં ખેતરમાં ધાન્યના ખળામાં ફરતી વખતે ધાન્યને ખાતા બળદો પર પદ્ધો માર જોઈને એમની દયા જાગી ઊઠી. એમણે ખેડૂતોને કહ્યું : 'આ રીતે બળદોને મારો છો, એના કરતાં આ બળદોના મોઢે શકુ બાંધો ને જેથી એ ધાન્ય ખાય નહિ, એમને માર પડે નહિ અને તમારું કામ પણ બરાબર ચાલુ રહે ! ખેડૂતોએ જ્યારે આ વિષયમાં અણઆવડત બતાવી, ત્યારે પ્રભુના એ જીવે શીક બાંધતાં શીખવાડ્યું, પરંતુ કામ પતી ગયા બાદ શકે છોડવાની સૂચના આપવાનું ભુલાઈ ગયું. એથી એ દિવસે લાંબા કાળ સુધી ખેડૂતો શકુ છોડવાનું ભૂલી ગયા આ પ્રમાદના કારણે આટલા બંધાયેલા, અંતરાયકર્મ પ્રભુને દીક્ષા બાદ ઉદયમાં આવ્યું, જેથી આટલા દિવસો સુધી પ્રભુને શુદ્ધ આહારનો યોગ ન મળ્યો.
આમ, આ વર્ષીતપનો પ્રભાવ અને પ્રભાવ જણાવતી પ્રભુના જીવનની કથામાંથી ઘણો બોધ મેળવી શકાય એવો છે: પ્રભુએ જે એક કાર્ય કરુણાબુદ્ધિથી કર્યું. પણ એમાં થોડો પ્રમાદ રહી ગયો, તો અંતરાય-કર્મનો બંધ થયો. આ ઘટના પરથી આપણે આપણા જીવન માટે બોલવા-ચાલવાની પ્રવૃત્તિ પર કેટલો બધો સંયમ રાખવાની પ્રેરણા ગ્રહણ કરવી જોઈએ?
૧૧
