Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ६ उ. १० .५ केवलिनोऽनिंद्रियत्वनिरूपणम् २३७ अन्ते भगवान् उपसंहरति- 'से तेणट्टेणं' हे गौतम ! तत् तेनार्थेन केवली इन्द्रियद्वारा न जानाति न पश्यति, अपितु केवलज्ञानकेवलदर्शनसामध्ये नैच सर्व जानाति पश्यतीति भावः ।
अथ दशमोदेश कार्थसंग्रहगाथामाह - 'गाहा' गाथा - 'जीवाण य सुखं दुक्खं जीवे जीवइ तहेव भविया य । एतदुक्खं वेयणभअत्तमायाय केवली ॥ १ ॥
जीवानांच सर्वलोकस्थितानां सुखं दुःखं वा बहिर्निष्कास्य नहि कोऽपि पुरूषः दर्शयितुं समर्थः । जीवश्चतन्यं चैतन्यं वा जीव एव द्वयोरभेदात् २ | को युगपत् जानते और देखते है । इसका कारण यह है कि इस प्रकार से जानने देखने में उनके ज्ञान और दर्शनको रोकने वाला ज्ञानावरणकर्म और दर्शनावरणकर्म उनका सर्वेधा नष्ट हो जाता है अन्तमें भगवान् इस विषयका उपसंहार करते हुए कहते हैं 'से ते कि हे गौतम ! इसी कारण मैंने ऐसा कहा है कि केवली भगवान् इन्द्रियोंद्वारा पदार्थोको नहीं जानता देखता हैं, अपि तु केवल ज्ञान और केवल दर्शनकी सामर्थ्य से ही वे समस्त जीवादिक पदार्थो को जानता और देखता हैं । अब सूत्रकार 'जीवाणय' इस गाथाद्वारा यह प्रकट करते हैं कि इस दशवें उद्देशक में किस२ विषय की चर्चा हुई है समस्त लोकवर्ती जावों के सुखदुःखको कोई भी उनसे बाहर निकाल करके दिखलाने के लिये समर्थ नहीं है, यह विषय इस उद्देशक में वर्णित हुआ है । जीव चैतन्यरूप है या
શકે છે. તેનું કારણ એ છે કે જાણવા અને દેખવામાં ઉપયેગી એવાં તેમના જ્ઞાન અને દર્શનને રેકનાર જ્ઞાનાવરણુક અને દનાવરણકમના તે તેમને સથા ક્ષય थ) गये। होय छे. हुवे सूत्रार या विषयी उपसंहार ४२ता उडे - 'से तेणट्टेणं' હે ગૌતમ! તે કારણે મેં એવું કહ્યુ છે કે કેવલી ભગવાન ઈન્દ્રિયા દ્વારા પદાને જાણુતા દેખતા નથી. પરન્તુ કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શીનના પ્રભાવથી જ તે સમસ્ત વાર્દિક પદાર્થને જાણે છે અને દેખે છે.
હવે સૂત્રકાર આ ઉદ્દેશકને અન્તે આપેલી નીવાય ગાથા દ્વારા દશમાં શંકમાં કયા કયા વિષયાનું પ્રતિપાદન કરાયું છે તે પ્રકટ કરે છે
(૧) સમસ્ત લેાકમાં રહેલા જીવાનાં સુખ અને દુઃખને તેમનામાંથી બહાર કાઢીને બતાવવાને કોઇ પણ વ્યકિત સમથ નથી. (૨) જીવ ચૈતન્યરૂપ છે. કે ચૈતન્ય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
