________________
કરવામાં આાવ્યા છે. વળી બુલ કરવું પડે છે કે જે જે જમાનામાં ભૌતિક જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ થએલી છે તે તે જમાનામાં માણુસન્નતની શસ્કૃતિને ખાસ રીતે સફળતા સાંપડી છે, કેમકે જાણવા જેવી વાત એ છે કે ભાતિક જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં રસ લેવાના પરિણામે ધર્મ તથા તત્ત્વજ્ઞાનને ચેખ્ખા લાલ થયેલા માલૂમ પડે છે. ભૌતિક દુનિયાનુ વધારે મૂલ્ય આંકી શકાય ખરૂં, પરંતુ તે સાથે તેનું આછું મૂલ્ય અંકાવાને સ ંભવ છે. ભૌતિક શોષખાળ વડે ઈશ્વરનાં આશ્ચર્યકારક કૃત્યો સબંધી માણુસાને નિત્ય સ્મરણુ રાવવામાં આવે છે.
ભૌતિક દુનિયા સંબંધીનું અજ્ઞાન તત્ત્વજ્ઞાન તથા ઈશ્વરજ્ઞાનતે હાનિકારક છે એ ભુલ કર્યા વગર છુટકા નથી. મધ્ય યુગમાં તે જાવાદના પ્રચાર થાડા હતા એ વાત ખરી; પરંતુ તે જમાનામાં ભૌતિકશાસ્ત્રમાં મદતા આવી અને તે નાશ પામ્યા જેવી સ્થિતિમાં આવી પડ્યું. એ જમાનામાં તે ખરા વિજ્ઞાનને અભાવે સૃષ્ટિના સ્વરૂપ સંબંધી તથા ઉત્પન્નકર્તા સાથે સૃષ્ટિના સબંધ વિષે તત્ત્વજ્ઞાન તથા ઇશ્વરનાને પ્રગટ કરેલાં અનુમાના પાäા જમાનામાં નકાર કરવો પડ્યો છે.
હવે જગતમાં જડવાદના ઉય કથારે થયા એ કાઈપણુ માસ કહી શકે નહિ. એ તે માનવી વિચારણાના જેટલેજ પુરાણેા લાગે છે. માનવી વિચારણાની પ્રાથમિક સ્થિતિ જોવી હાયતા તે સચેતનાવાદમાં જોવામાં આવે છે. આ સચેતનાવાદની સ્થિતિમાં મન તથા જડ વસ્તુ વચ્ચેના તફાવત વિષે ચેાખ્ખી રીતે ભાન થએલુ હોય એમ માલૂમ પડતુ નથી. સ્થૂળ વસ્તુને આત્માની દૃષ્ટિએ તથા આત્માને સ્થૂળ વસ્તુની દૃષ્ટિએ જોવામાં આવે છે. માણસજાત જે પૂજા કરે છે તે જુદા જુદા દરજ્જાની લેવામાં આવે છે. સૌથી પહેલાં અમુક સ્થૂળ વસ્તુ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
