________________
પણ એલચીને ઈજા કરીએ તોય આબરૂ જાય.'
મંત્રી બુદ્ધિસાગર કહે, “અવન્તિનાથ, તેલ જુઓ, તેલની ધાર જુઓ. એને આવવા તો દો. જીવે કે મરે, આપણે તો હિંગ અને ફટકડી.'
“એક રાજાએ સામાન્ય રીતે બીજા રાજાના ગુનેગારને પકડવો જોઈએ. લડાઈની વાત જુદી. લડાઈ પહેલાંની વાત જુદી આવવા દો. ઝાઝેરાં માનપાન દઈશું. પછી એના રાજાનો કાગળ બતાવીશું ને પછી ખુલાસો માગીશું. ખુલાસો બરાબર નહીં હોય તો તરત જ ડોકું ધડથી અલગ કરશું. ખરાબ દેખાશે તો ભીમનું ગણાશે.”
ત્યાં તો દામોદર મહેતો દરવાજામાં પેઠો. સામે માલવપતિ ભોજને જોયો. પ્રણામ કરીને પોતાના રાજાનો કાગળ ધર્યો. એમાં ગુજરાતના એલચી તરીકે દામોદર આવે છે, એવી વાત લખી હતી.
રાજા ભોજે કંઈ કહ્યું નહીં. સામે પોતાના ઉપરનો કાગળ ધર્યો એમાં લખ્યું હતું કે, “દેખો ત્યાં દામોદરને ઠાર મારો.” - દામોદરે કાગળ વાંચ્યો. વાંચીને એ લેશ પણ વિચારમાં પડ્યો નહીં. મોં મલકાવ્યું ને બોલ્યો, “અવન્તિનાથ ! હુકમનો અમલ કરો. અબી ને અબી મારું મસ્તક ધડથી અલગ કરો. આપના મુબારક હાથે એ માન મળે એવી મારી ઇચ્છા છે.”
રાજા ભોજ વિચારમાં પડી ગયો. કોઈને જીવવાની ફિકર હોય, આ દામોદરને તો મરવાની ઉતાવળ છે !નક્કી એમાં કાંઈક ભેદ હશે.
રાજા ભોજે કહ્યું, ‘અલ્યા, તને મરતાં દુઃખ નથી ? તારાં ઘરબારની, પરિવારની ચિંતા થતી નથી ?'
દામોદર કહે, ‘હજૂર, અમે ગુજરાતીઓ દેશ માટે મરવા ગાંડા છીએ. ને દેશની વાત આવે ત્યાં ઘરબાર પણ યાદ આવે નહીં. વળી મરવું એટલે મરવું. જીવવા માટે વડના પાંદડા પર અમે લોહીના લેખ લખીએ નહીં.'
દામોદરે છેલ્લું વાક્ય રાજા ભોજને લગતું કહ્યું. વાત એવી હતી કે રાજા ભોજ નાનો હતો. એનો કાકો મુંજ રાજ્ય ચલાવતો હતો. 69
હું ગુજરાતી ! છે ?
