________________
'ભાઈ ! માણસનો બેલી માણસ છે, જે હોય તે કહે. સાચું કહેજે. ખોટું ન કહેતો. ગરીબ ખોટું બોલે તો એ વધુ ગુનેગાર છે.’
ગરીબ માણસ બોલ્યો : ‘હું વડનગરનો છું. મારા ગામમાં કાનો પટેલ કરીને એક સુખી ખેડૂત છે. આ પટેલ પાસે ખેતરપાદર અને ઢોરઢાંખર ઘણાં છે. વાડી ને કૂવા પણ છે. ભગવાને મિલકત ઘણી આપી છે, પણ મન સાવ નાનું આપ્યું છે.’
‘ભાઈ ! દુનિયામાં સોએ નવ્વાણું ટકા એમ જ બન્યું છે,' ડમરાએ કહ્યું.
‘કાના પટેલને ત્યાં નોકર-ચાકર ઘણા છે, પણ એની નોકરી રાખવાની શરત અઘરી છે. એ જેને નોકરીએ રાખે છે એની સાથે શરત કરે છે, કે જો હું તને રજા આપું તો મારું નાક તારે કાપી લેવું: હું ને જો તું ૨જા માગે તો તારું નાક મારે કાપી લેવું.
‘વખાના માર્યા ઘણા ગરીબો આ શરત કબૂલે છે, નોકરીએ રહે છે, પણ પછી કાનો પટેલ એના પર કાળો કોપ વરસાવે છે. કામમાંથી ઊંચો આવે તો નોકર ખાવા પામે ને ? સાંજે પણ આખી રાત ચાલે તેટલું કામ આપે. બિચારો સૂવા શું પામે ? જરાક ઊંચો-નીચો થાય કે નાકની વાત આગળ કરે.”
‘અરે ! કેટલાય નોકરો પગાર લીધા વિના નાસી છૂટ્યા. કેટલાય નાકની બીકે નરકાવાસ વેઠી રહ્યા છે. ગમે તેવો જાડો માણસ મહિનામાં સળેકડી જેવો જોઈ લો ! લાંબો વખત કાઢે તો સીધું સ્વર્ગનું વિમાન પકડવું પડે.’
ગરીબ સોમા પટેલે પોતાના નાક પરથી હાથ લઈ લીધો. નાકનું ટેરવું તાજું કપાયેલું હતું.
‘અ૨૨૨ ! આ ગજબ !' ડમરાએ કહ્યું.
‘ડમરાભાઈ,’ સોમા પટેલે કહ્યું, ‘મારી તો જે હાલત થઈ તે થઈ. પણ હું એક જ વિચાર કરીને નીકળ્યો છું કે
આ કાના પટેલને કાન
નવ્વાણું નાક ૩૧
