________________
ઉત્તર હિંદનાં મધ્યયુગીન રાજ્ય
૧૬૧
પ્રખ્યાત લેખક જયદેવ લક્ષ્મણુસેનના રાજ્યમાં થઈ ગયેલા જણાય છે. લક્ષ્મસેન પાતે પણ કાવ્યેા રચતા હતા. તેના પિતા અલ્લાલસેન પણ લેખક હતા.
-
રાજપૂત કુલા
ગોત્ર અથવા જાતિવિષયક વાદો અથવા તેા ચહેરાના ખૂણા, જાડાં કે પાતળાં નાક, લાંબી કે પહેાળી ખાપરીએ, વર્ણની ઉત્પત્તિનું રહસ્ય વગેરે બાબતે આ પુસ્તકના હેતુથી પર કુલાનું દેખીતું પ્રભુત્વ છે અને આ પૃષ્ઠેશમાં તેની ઉપરટપકીઆ ચર્ચા કરી શકાય પણ નિહ. પણ ઘણાં રાજપૂત કુલેાના રાજ્યપ્રકરણી ચઢતી પડતીના વિષયનાં કથનાત્મક વિભાગા વિચારશીલ વાચકને કેટલાક પ્રશ્નો સૂચવે છે અને તેનેા કાંઈક જવાબ આપવાની તાત્કાલિક જરૂરત દેખાડી આપે છે. પરિહાર, પવાર, ચંદેલ વગેરે રાજપૂત કોણ હતા અને હર્ષના મરણુ તથા મુસલમાનોની છતની વચ્ચે આવેલી સદી દરમિયાન તે અને તેમને લગતી ખાખતા આટલા બધા ગોટાળાભર્યાં ડખા કેમ પેદા કરે છે? ઉત્તર હિંદના ઇતિહાસમાં પ્રાચીન યુગને મધ્ય યુગથી જુદી પાડતી આગળપડતી આબુત પ્રથમ દૃષ્ટિએ તા રાજપૂત કુલાનું પ્રભુત્વ છે અને આપણું મન તેની સમજૂતિ માટે તલપે છે. એ તા સામાન્ય કહેણી છે કે પ્રશ્નો પૂછવા સહેલા છે, પણ તેના જવાબ આપવા અઘરા છે અને આ બાબતમાં તા હકીકતાની માહિતી એટલી બધી અપૂર્ણ અને ગુંચવાડા ભરી છે કે તેની સરલ, ટૂંકી અને સંતાપભરી સમજૂતિ આપી શકાય એમ નથી. તાપણુ રાજકુલાની ભૂલભૂલામણીમાંથી માર્ગ કાઢવા કાંઈક કુંચી મેળવવાને યત્ન કરતાં થાકેલા વાંચકને મદદ કરવાના હેતુથી એ વિષય પર થાડી ટીકા કરવી ઠીક થઈ પડશે.
આમા કે નવમા સૈકા દરમિયાન હિંદના રાજકીય ઇતિહાસની
