________________
૧૨૦
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ નાર પંગુના અમલમાં ઈ. સ. ૯૧૭-૮માં ભયંકર દુકાળ પડ્યો. હિંદુ
સરકારના બ્રાહ્મણ ઇતિહાસકારે તેનું નીચે ઇ.સ. ૯૧૭-૮માં મુજબ વર્ણન કર્યું છે- - દુશળ “ઘણો સમય પાણીમાં પડી રહેવાથી ભીંજાઈ
ફૂગાઈ તથા ફૂલી ગયેલાં મુડદાંઓથી સપાટી ઢંકાઈ ગયેલી હોવાને કારણે વિતસ્ના (જેલમ) નદીનાં પાણી ભાગે જ જોઈ શકાતાં હતાં. બધી દિશાઓમાં જમીન ગીચ્ચ પથરાયેલાં હાડકાંઓથી છવાઈ ગયેલી હોવાથી મોટી સ્મશાનભૂમિ જેવી થઈ ગઈ અને તેથી સૌ કોઈને ભય પેદા થવા લાગે. રાજાના મંત્રીઓ તેમજ તંત્રીઓ ધનાઢ્ય થયા, કારણકે આવી સ્થિતિમાં આવી પડેલી પ્રજાને મેંઘી કિંમતે તેમના સંઘરી રાખેલા
ખા વેચી તેમણે ખૂબ ધન જમા કર્યું હતું. પિતાના ગરમ સ્નાનાગારમાં રહી કોઈ આદમી બહાર જંગલમાં વૃષ્ટિની ઝડી અને પવનના ઝપાટાથી વ્યાકુળ થયેલા લોકો પર નજર નાખે તેમ આ દુષ્ટ પંગુ લંબા સમય સુધી પોતાના મહેલમાં રહ્યો રહ્યો પોતાના આરામનાં વખાણ કરતો હતો જ્યારે પિતાની આખે તે પોતાની પ્રજાને દુ:ખમાં ગરકાવ થયેલી જોતો હતો.'
હાલની દુકાળ સંકટનિવારણની ચર્ચા કરનારાઓને આ ભયંકર ચિત્રથી કાંઈક વિચાર કરવાનું કારણ મળશે.
પાર્થ તેની પ્રજાને કોરડાનો માર મારતો, પણ તેનો પુત્ર ઉન્મત્તાવન્તિ તે “દુષ્ટ કરતાં ય વધારે હતો અને તે તો તેમને વિછી કરડાવવાની
સજા કરતા. એના રાજ્યની કથની લખનાર ઉન્મત્તાવનિ નિસાસો નાખી લખે છે કે “મહા મુશ્કેલીઓ ઇ.સ. ૯૩૭–૯ હું મારા કાવ્યને આગળ ચલાવું છું, કારણકે
આ રાજાની કથાનાં કુકર્મોને સ્પર્શવાના ભયથી ભડકેલી ઘોડી પેઠે મારી કલમ તેનાથી દૂર ને દૂર નાસતી રહે છે.”તેના અનેક ગુનાઓમાંનો એક પિતૃહત્યા હતી. તેના ઘાતકીપણાની વિગતો એટલી તો
