________________
ઉત્તર હિંદનાં મધ્ય યુગીન રાજ્ય
૧ર૧ ઘણા ઉપજાવે એવી છે કે તેનું અવતરણ પણ આપી શકાય એમ નથી. સારે નસીબે એનો અમલ ટુંકો હતો અને ઈ. સ. ૯૩૯માં એક દુઃખમય રોગનો ભંગ થઈ તે મરણ પામ્યો.
દશમા સૈકાના પાછલા અર્ધ ભાગમાં, વિદા નામની કોઈપણ જાતના ધોરણ વગરની રાણીના હાથમાં રાજ્યસત્તા હતી. તે શાહીઆ
રાજાની પૌત્રી હતી અને પહેલાં પટરાણી તરીકે, ઇ.સ.૫થી ૧૦૦૩ ત્યારપછી રાજાનાવતીનું રાજ્ય કરનાર તરીકે રાણી વિદા અને આખરે સ્વયે રાજ્યાધીશ તરીકે વીસ
વર્ષ અને કુલ અર્ધા સૈકા સુધી તેણે આ દુર્ભાગી મુલકની ગેરવ્યવસ્થા કરી.
એના ભત્રીજા સંગ્રામના અમલ દરમિયાન તેના મુલક પર મહમદ ગઝનીને હુમલો થયે; અને જેકે એના લશ્કરે ચઢી આવનારને હાથે ઇ.સ. ૧૦૦૩-ર૮ હાર ખાધી તોપણ તેના અભેદ્ય પર્વતમાળાના સામ અંતરાયના રક્ષણને લીધે તે પોતાનું સ્વાતંત્ર્ય
જાળવી શક્યો. અગીઆરમા સૈકાના બીજા અર્ધા ભાગમાં, રાજવીઓની બાબતમાં સાધારણરીતે કમનસીબ એવા આ કાશ્મીરે કલસ તથા હર્ષ
નામના સીતમગરોને હાથે માં વર્ણવ્યાં ન જાય ઇ.સ. ૧૦૬૩-૮૯ એવાં દુઃખો વેઠવ્યાં. આમાંનો બીજે જે દેખીતી
કલસ રીતે ગાડે હતો, તેણે મંદિરો લૂંટવાની પ્રથામાં ઈ.સ. ૧૦૮૯-૧૧૧ શકરવર્માનું અનુકરણ કર્યું અને તેથી વ્યાજબી હર્ષ રીતે તે દુઃખમય અંત પામ્યો. બેશરમ વિષય
લાલસા, રાક્ષસી કરતા અને નિર્દય કુરાજ્યમાં ગર્વ લેનાર રાજારાણીની લાંબી યાદીમાં બહુ જ થોડા દેશ કાશ્મીરની સ્પર્ધા કરી શકે એમ છે.
ઈ.સ. ૧૭૩૯માં એક સ્થાનિક મુસલમાન રાજકુળના હાથમાં સત્તા આવી અને ચૌદમા સૈકા દરમિયાન કાશ્મીરની ખીણમાં ઈસલામી
