________________
( ૩ )
ઈ. સ. પૂર્વે લાદેશ નાતે મહીના ઊત્તરે કાર્ડિયાડની સરહદ સુધી હતેા. મદ્દી નર્મદ્યો સાથે હાટ ફેશે એમ કેટલાક તામ્રપત્રામાંથી મળે છે; એટલે મહી નદી અને નદા વચ્ચેને કાન્હમ ( કૃષ્ણમ્ ) જીલ્લા તેટલા જ લાટ દેશ. દાઊસન સાહેબ કહે છે કે તે ખાનદેશના પણ કંઇક ભાગ છે, પણ મહી નદી નીચેનેા છે. પાછળથી વલસાડ ને પારડી સુધી લાટ દેશની સીમા વધીને તાપીને દક્ષિણે જતી ગઇ તેમ તેમ તેની સીમામાં ફેરફાર પડતા ગયેા છે. કાંકણુંની હદ અસલ તાપી નદી સુધી હતી. હાલ પારડી ને દમણ સુધો ગુજરાતની હદુ સઁખાવત્રાથી ઉત્તર કાંકણના આરંભ થાય છે, તે પણ કાંકણુ કાંઠાને દમણુથી ચેાલરેવદંડા સુધીનેા પ્રદેશ અઢધા ગુજરાતી જેવા છે. કેટલાક પ્રાચીન તથા અર્વાચીન લખાણામાં લાટ દેશ અને ગુજરાતની હદ છેક ચાલ લગણ ગણી છે. વળી સેાપારા, કલ્યાણ, થાણા, મુ.બઇ, અલીબાગ, ચાલ અને રેવ દંડા એ સર્વ ઠેકાણે ગુજરાતની ભાષા ખેાલનારી પ્રજાની હજી માટી વસ્તી છે.
જેમ જેમ રાજ્યક્રાંતિ થઇ ગઇ તેમ તેમ સીમામાં પણ ફેર પડતા ગયા છે. તાપણુ મહી અને નર્મદા નદીની વચ્ચેના મુલકને શુદ્ધ લાટ દેશ કહેતા એમાં જરા પણ સંશય રહ્યો નથી. પછી રાષ્ટ્રિય સીમા પ્રમાણે તેની હદ્દ કેટલેક પ્રસંગે નર્મદાની દક્ષિણે તાપી સુધી પણ જતી અને મહીની પાર હાલના ખેડા જીલ્લા સુધી પણ લંબાતી. આ ઉપરથી કેટલાક ગ્રંથકારાનેા મત સાધારણતઃ એવા થાય છે કે લાટ દેશમાં સુરત, ભરૂચ, અને ખેડા જીલ્લાના તથા ડાદરા પ્રાંતનેા થાડાક ભાગ એટલાના સમાવેશ થાય છે
