________________
પતિ ) સાધનસામગ્રી
[૪૧૩ Princes and States in India Concluded in 1817-1818 માં ગાયકવાડ કરછ માંડવી વગેરે સાથે કરવામાં આવેલા કેલકરાર છે. ખૂબ જ નામાંકિત બનેલા સી. યુ. એચીસન સંપાદિત Treatics, Engagements and Sunnunds ના ગ્રંથ ૬ (૧૯૩૦) માં પશ્ચિમ ભારતનાં રાજ્યો અને વડોદરા રાજ્ય સાથે થયેલા કેલકરારોનો, ભાગ ૭ (૧૯૨૯)માં પેશવા મહીકાંઠા અને રેવાકાંઠા એજન્સી અંગેના કરાર-દરતાવેજો તથા ભાગ ૮ (૧૯૨૯). માં વડેદરા સાથેના (૧૭૭૩–૧૮૦૦) તથા ખેડા સુરત ડાંગ સંબંધીના કોલકરારોનો સમાવેશ થાય છે.
પેશવા ગાયકવાડ ભરૂચ ઝાલાવાડ વગેરે સાથે થયેલા કેલકરારને Treaties and Engagements between the Hon'ble East India Company and the Native Powers in Asia, Vol. 1 (૧૮૪૫) માં સમાવેશ થયો છે. ગુજરાતમાં મુસ્લિમ અને મરાઠાઓના સંબંધોનો vac!z Sir H. M. Elliot 249 J. Dowson ka The History of India as Told by its own Historiansના ગ્રંથ-૭ (૧૮૭૭) માં જોવા મળે છે. મુંબઈ સરકારની રેકર્ડ ઓફિસ તરફથી પ્રકાશિત અને જી. ડબલ્યુ. ફેરેએ સંપાદિત કરેલા Selections from the Letters, Des
patches and other State Papers, Vol. 1 (1885)માં ગુજરાતમાં રાબા (રઘુનાથરાવ)ની પ્રવૃત્તિઓ, અમદાવાદ, વડોદરા, ખંભાત, સુરત અંગેના મહત્ત્વના દસ્તાવેજો જોવા મળે છે. એ સમયની મુંબઈ પ્રાંત સરકાર તરફથી પ્રગટ થયેલાં જે. એમ. કેમ્પબેલ દ્વારા સંપાદિત થયેલાં Gazetteers of the Bombay Presidency ના ગ્રંથ ૧ થી ૮–Vol. 1, Parts , History of Gujarat (1896), Vol. II, : Surat and Broach Districts (1877), Vol. III, Kaira and Panchmahal Districts (1879), Vol. IV : Ahmedabad Districts (1879), Vol. V: Cutch, Palanpnr and Mhikantha Distict (1889) Vol. VI Rewa Kantha, Natuot Cambay and Surat States (1880), Vol. VII : Baroda State (1883) અને Vol. VIII : Kathiawad (1884) મરાઠા સમયના ઈતિહાસ માટે ઘણા મહત્વના કહી શકાય તેવા ગ્રંથ છે. વડોદરાના ગાયકવાડ રાજ્ય સંબંધે છે. એસ. દેસાઈ અને એ. બી. કલાર્ક સંપાદિત Gazetteer of the Baroda State, Vols. -II (૧૯૨૩) મહત્ત્વનાં છે.
