________________
૪૧૪]
મરાઠા કાલ
[ અનુ
વડોદરાના ગાયકવાડ શાસક, પેશવા તથા ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની સાથેના એમના સંબંધે, ગાયક્વાડેને વહીવટ, ધાર્મિક નીતિ, ખંડિયા રાજ, ગંગાધર શાસ્ત્રી પ્રકરણ ઈત્યાદિ બાબતે માટે સને ૧૯૩૪થી ૧૯૩૯ ના સમયમાં પ્રગટ થયેલાં Historical Selections from the Baroda State Records, Vols. I-II (1724 to 1820) ખૂબ મહત્ત્વનાં છે.
English Records of Maratha History, o Poona Residency Correspondence નામથી જી. એસ. સરદેસાઈ અને જદુનાથ સરકારે સંપાદિત કરેલાં છે, તેના ગ્રંથ ૨(૧૯૩૬)માં ગોવિંદરાવ ગાયકવાડ અને મુંબઈ સરકાર વચ્ચેના સંબંધે, ગ્રંથ ૬ (૧૯૩૯) અને ગ્રંથ ૭ (૧૯૪૦) માં ગાયકવાડ-મુંબઈ સરકાર વચ્ચેના સંબંધો, ગ્રંથ ૧૦ (રઘુવીરસિંહ સંપાદિત, ૧૯૫૧)માં વસઈને કરાર અને દખણમાં અંગ્રેજ-મરાઠા વિગ્રહ સંબંધી આલેખન છે તેમાં બુંદેલખંડની બદલી સામે ગુજરાતના પ્રદેશ વધુ ફાયદાકારક હોવાની રજૂઆત તથા ગ્રંથ ૧૨ ને ભાગ ૧(૧૮૧૨–૧૮૧૫)માં પુણેમાં એલિફન્સ્ટનની એલચી કચેરી, પુણેમાં ગંગાધર શાસ્ત્રીની પ્રવૃત્તિઓ અને પેશવા ગાયકવાડ વચ્ચેના સંબંધે આલેખવામાં આવ્યા છે. મુંબઈ રાજ્ય રેકોર્ડ
ઓફિસ તરફથી વી. જી. ડીધે સંપાદિત (૧૯૫૪) Descriptive Catalogue at the Secret and Political Department Series, Diary - (1755-1820) માં નીચેના ક્રમાંકવાળાં દફતરો કે ફાઈલે ગુજરાત સંબંધમાં ઉપયોગી છે. ક્રમાંક ૧૪, ૧૬, ૧૮, ૧૯, ૨૧, ૨૨, ૨૩, ૬, ૭૭, ૯૫, ૧૧૭, ૧૨૩, ૧૨૫, ૧૨, ૧૨૯, ૧૩૦એ, ૧૩૫, ૧૩, ૧૪૭, ૧૪૧, ૧૪૩, ૧૪૩, ૧૪૫, ૧૪, ૧૪૮, ૧૫૮, ૧૨, ૧૭૯, ૨૦૫, ૨૦૬, ૨૦૯, ૨૧૧, ૨૫૭, ૨૭૮ અને ૩૯ ૬.
વડોદરાના ગાયકવાડ રાજ્ય સંબંધમાં Selections from the Record of the Bombay Government Part Ihi hired to છે. જી. સી. વાડ અને ડી. બી. પરસનીસ દ્વારા તૈયાર થયેલા Selections from the Satara Raja's and Peshwa's Diaries No. 1 : Shahu Chhatrapati 249 No. 3 : Balaji Baji Rao Peshwa, Vol. 1(1907) માં ગુજરાતની અને ખાસ કરીને ગાયકવાડ પ્રદેશની - રાજકીય, વહીવટી અને લશ્કરી બાબતને સમાવેશ કરવામાં આવે છે.
સર રિચર્ડ ટેપલકૃત Oriental Experience (૧૮૮૩) જેમાં ગુજ.
