________________
રાજ્યતંત્ર
[૨૭૧ પોરબંદર રાજ્યના સિક્કા
મુઝફફરશાહના નામવાળી તથા ફારસી લખાણની નીચે નાગરીમાં “શ્રી રાણ” લખેલી રાણાશાહી કરીએ રિબંદરમાં અઢારમી સદીની ત્રીજી પચીસીમાં પ્રચલિત હતી. આવી કેરીઓ પાડવાની શરૂઆત રાણા સરતાનજી(રાજ્યરહણ ૧૭૫૭) અથવા એના પુત્ર પૃથિરાજે કરેલી અરજી તથા પાવ કોરીઓ પણ હતી. રાણુશાહી કોરીની કિંમત ૧૮૨૦માં સૌરાષ્ટ્રમાં બ્રિટિશ હકૂમત થઈ ત્યારે સો રૂપિયા બરાબર ૩૩૦ કેરીની થતી. દોકડા, તાંબિયા અને ઢીંગલા પણ ચલણમાં હતા અને એક કોરીના ૬૪ દોકડા મળતા.૨૩ ભાવનગર રાજ્યના સિકકા
આ રાજ્યના પ્રાચીનતમ સિક્કા વખતસિંહજી(૧૭૭૨–૧૮૧૬)ને તાંબાના મળે છે. એના ઉપર મુઘલ શહેનશાહ શાહજહાં ૩ જાનું નામ ફારસીમાં દર્શાવાતું. “ શાહજહાંએ ફુલુસ નામને શુકનવંતો સિક્કો પાડવો' એવા અર્થનું લખાણુ મુખ્ય બાજુએ તથા બીજી બાજુએ ફારસીમાં ટંકશાળનું નામ તથા નાગરીમાં “બહાદૂર ” લખાતું (૧૨૨; ૭૫ ). લખાણની નીચે આડી તલવાર દર્શાવાતી.૨૪ બીજા પ્રકારમાં તલવારને બદલે નાગરીમાં “ગ ૧” લખાતું (૧૧૦; •૭૫).૧૫ જૂનાગઢ રાજ્યના સિક્કા
આ રાજ્યની કેરીઓ દીવાનશાહી કેરી તરીકે ઓળખાય છે. ૧૭૩૫ માં શેરખાન બાબીએ જુનાગઢ જીત્યું, પરંતુ દીવાનશાહી કોરીઓ ૧૮૧૧ માં ગાદીએ આવેલ બહાદુરખાનથી વહેલા સમયની મળતી નથી. એના ઉપર ફારસીમાં મુઘલ બાદશાહ અકબર ૨ જાનું નામ તથા નીચે નાગરીમાં “શ્રી દીવાન” લખેલું હોય છે. બીજી બાજુ મથાળે હિજરી વર્ષ, એની નીચે નાગરી બા.” એની નીચે ફારસીમાં ટંકશાળનું “જનાગઢ' નામ હોય છે. લખાણની જમણી તથા ડાબી બાજુએ નાગરી “ગડ' શબ્દ તથા નાગરી આંકડામાં વિક્રમ સંવત હોય છે (૭૦-૭૨, ૫૮ થી ૬૨ ). અડધી કરી પણ હતી (૩૪-૩૫, ૨૫થી ૫૨)ર૭ સો રૂપિયાની ૩૬૦ કેરી થતી.૨૮ આ રાયે તાંબાના દોકડા પણ પાડ્યા હતા. નવાનગર રાજ્યના સિક્કા
જામ છત્રસાલ( સતાજી) ૧૫૬૮-૬૯માં ગાદીએ આવ્યું ત્યારે તેણે ગુજરાતના સુલતાનની રજા લઈ કેરી પાડવાની શરૂઆત કરી હતી, પરંતુ એને મહમૂદી” કહેવી એવી શરત સુલતાને કરેલી. પછીથી એ મહમૂદી કેરી તરીકે
