________________
૨૩ કલ્યાણકારી કલ્યાણકો છે
તીર્થકર ભગવંતો આગલા ત્રીજા ભવમાં સંપૂર્ણ જગતનું કલ્યાણ કરવાની ભાવના ભાવે છે. તેથી તેઓ તીર્થંકર-નામકર્મ બાંધી છેલ્લા ભવમાં તીર્થકર થાય છે. છેલ્લા ભવમાં તેમના ચ્યવન (દેવલોક નરકમાંથી માતાના ગર્ભમાં અવતરણ) જન્મ, દીક્ષા, કેવળજ્ઞાન અને નિર્વાણ (મોક્ષગમન) વખતે સંપૂર્ણ જગતના બધા જીવો એક ક્ષણ માટે સુખ પામે છે અને સંપૂર્ણ જગતમાં એક ક્ષણ માટે અજવાળું થાય છે.
ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિતમહાકાવ્યના પહેલા પર્વમાં કહ્યું છે - 'तदा स्वामिन्यवतीर्णे, त्रैलोक्येऽपि शरीरिणाम् ।
दुःखच्छेदात् क्षणं सौख्य-मुद्योतश्च महानभूत् ॥२/२११॥'
ઋષભદેવપ્રભુનો માતાના ગર્ભમાં અવતાર થયો ત્યારે ત્રણે લોકમાં એક ક્ષણ માટે જીવોને દુઃખોનો નાશ થવાથી સુખ અને મોટો ઉદ્યોત થયા.
ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિતમહાકાવ્યના ચોથા પર્વમાં પણ કહ્યું છે'नारकाणामपि सुख-मुद्योतश्च जगत्त्रये । जज्ञे तदा क्षणं स्याद्धि, कल्याणेष्वर्हतामिदम् ॥१/३२॥'
જ્યારે શ્રેયાંસનાથપ્રભુ વિષ્ણુદેવી માતાના ગર્ભમાં અવતર્યા ત્યારે એક ક્ષણ માટે નારકીઓને પણ સુખ થયું અને ત્રણે જગતમાં અજવાળું થયું, કેમકે અરિહંતોના કલ્યાણકો વખતે આ (સુખ અને અજવાળું) થાય છે.
ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિતમહાકાવ્યના આઠમા પર્વમાં પણ કહ્યું છે'नारकाणामपि सुख-मुद्योतश्च जगत्त्रये । તામૂલાવણ્ય હિં, ન્યાપક્વદંતામઃ ૮/૭રૂ.’
જ્યારે નેમિનાથપ્રભુ શિવાદેવીમાતાની કુક્ષિમાં અવતર્યા ત્યારે નારકીઓને પણ સુખ થયું અને ત્રણે જગતમાં અજવાળું થયું, કેમકે અરિહંતોના કલ્યાણકો વખતે આ (સુખ અને અજવાળું) અવશ્ય થાય છે.
