________________
પ્રભુએ સંપૂર્ણ જગતનું કલ્યાણ કરવાની ભાવના ભાવેલી એટલે પ્રભુના જીવનના આ પાંચ વિશિષ્ટ પ્રસંગો વખતે સંપૂર્ણ જગત સુખી થાય છે.
વળી આગલા ત્રીજા ભવમાં ભાવેલી ભાવનાને સાકાર કરવા છેલ્લા ભવમાં પ્રભુએ દેશનાઓ આપીને બધા જીવોનું કલ્યાણ કરવા માટે પ્રચંડ પુરુષાર્થ પણ કર્યો.
પ્રભુના જીવનના આ પાંચ વિશિષ્ટ પ્રસંગો સર્વ જીવોનું કલ્યાણ કરે છે. માટે તે પાંચ પ્રસંગોને કલ્યાણક કહેવાય છે. દરેક તીર્થંકરપ્રભુના જીવનમાં પાંચ કલ્યાણક થાય છે, ઓછા-વધુ નહીં. મહાવીરસ્વામીપ્રભુના જીવનમાં ગર્ભસંહરણનો પ્રસંગ બન્યો. સૌધર્મેન્દ્રની આજ્ઞાથી હરિબૈગમેષીદેવે દેવાનંદામાતાની કુક્ષિમાંથી પ્રભુનું ત્રિશલામાતાની કુક્ષિમાં સંહરણ કર્યું. આ ગર્ભસંહરણ એક અચ્છેરું છે. કેટલાક આ ગર્ભસંહરણને પણ કલ્યાણક માને છે અને “મહાવીરસ્વામી પ્રભુના જીવનમાં છ કલ્યાણક થયા.” એમ કહે છે. તે માન્યતા યોગ્ય નથી. ગર્ભસંહરણ એ કલ્યાણક નથી.
તીર્થંકરપ્રભુના પાંચે કલ્યાણકો વખતે ઘણી ઘણી વિશિષ્ટ ઘટનાઓ બને છે. તેનું વર્ણન આ પુસ્તકમાં કર્યું છે. તીર્થંકરપ્રભુના જીવનચરિત્રોમાં છૂટક છૂટક પાંચે કલ્યાણકોનું વર્ણન આવે છે. વિવિધગ્રન્થોમાં આવતાં પાંચ કલ્યાણકોના વર્ણનોનું સંકલન કરી આ પુસ્તકમાં એક સાથે પાંચ કલ્યાણકોની લગભગ બધી ઘટનાઓનું વર્ણન કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે.
વાચકોને આ પુસ્તકના વાંચન દ્વારા કલ્યાણકોના સંપૂર્ણ મહિમાની જાણકારી મળશે અને તેથી પ્રભુ પ્રત્યે અહોભાવ પ્રગટશે અને વધશે. પ્રવચન કરનાર સાધુભગવંતો, સાધ્વીજી ભગવંતો અને શ્રાવકો-શ્રાવિકાઓને કલ્યાણકો વિષેના પ્રવચનો કરવા માટે પણ આ પુસ્તક ખૂબ જ ઉપયોગી બનશે.
પાંચ કલ્યાણકો વખતે ઘટતી વિશિષ્ટ ઘટનાઓનું વિગતવાર વર્ણન આ પુસ્તકમાં કર્યું છે. તે ઘટનાઓની સંક્ષિપ્ત રૂપરેખા આ પ્રમાણે છે -
ચ્યવનકલ્યાણક વખતે ઘટતી ઘટનાઓ - (૧) દેવભવનારકભવમાંથી પ્રભુનું માતાના ગર્ભમાં અવતરણ થાય છે. (૨) માતાજીને ચૌદ સ્વપ્નના દર્શન થાય છે. (૩) માતાજી પતિદેવને ચૌદ સ્વપ્નો જણાવે છે.