Page Text
________________
વિક્રમચરિત્રને
[ સપ્તમ ખંડ
કે બીજો પણ મૂકી શકાય તેવો હતે, છતાં તે બહુ સામર્થ્યવાન નહેતા. એટલે હિંદની સીમા બહાર ભૂમિવિસ્તારની સાધના કેળવી શકે નહોતો જ; તેમ અટકીને રાજય ચલાવવાનો તેમને સંતોષ ધારણ કરે વળી જે શાંતિ અને રામૃદ્ધિનો વારસો તેણે પિતાના પડ હતો. તેટલામાં ઈ. સ. ૯૩માં રાજા વિક્રમચરિત્રનું પત્રને સે હતો. તે તેણે નિભાવ્યે રાખ્યા હતા મરણ નીપજ્યું. તે પછી શું શું બનાવ બનવા પામ્યા એટલે તેના સમયે પણ વિસ્તારવૃદ્ધિ તે થવા પામી હતા તે આપણે નીચે જણાવેલા ગર્દ ભીલપતિઓનાં નહતી જ. આ પ્રમાણેની સ્થિતિ નં. ૫ વાળે ગર્દભીલ વૃત્તાંતે ઉતારીશું. અવંતિપતિ બન્યો ત્યાંસુધી જળવાઈ રહેવા પામી હતી. નં. ૬-૭ ના બે રાજાઓ તથા નં. ૮ ભાઈલ તેટલામાં તેના નશએ જેર કર્યું દેખાય છે. તાજેતરમાંજ
. ૯ નાઈલ અને ન. ૧૦ નાહુડ ઇન્ડોપાર્થિઅન શહેનશાહ ગેડફારનેસ પિતાની હિંદી આ પાંચ રાજાઓનો રાજ અમલ કુલે ઈ. સ. રાજધાની મથુરા તથા તક્ષિલા ખાલી કરીને ઈરાન ૯૩ થી ૧૪૧ સુધી ૪૯ વર્ષ સુધી ચાલ્યો હોવાનું તરફ ઉપડી ગયો હતો એટલે તે પ્રાંતે ખરી રીતે રાજા નીકળે છે. એટલે પ્રત્યેકનો અમલ દશ દશ વર્ષ પયેત વિહીન બની ગયા હતા. તેથી વિક્રમચરિત્ર ગર્દભીલને ટો કહી શકાશે. આવા અલ્પકાલી રાજાઓના ઉત્તરહિંદ તથા પંજાબના પ્રાંતે પોતાના અવંતિના સમયમાં ઘણા મહત્વના કે પરાક્રમના બનાવ નોંધાસામ્રાજ્યમાં ભેળવી લેતાં બહુ મુશ્કેલી પડી નહીં. યાની ભાવના આપણે એવી શકીએ નહીં. પણ તેઓ જે હકીકત આપણે ઉપરમાં અનેક વખત પુરવાર પિતાના પૂર્વજોની કારકીદને જો સંભાળી રાખે તે થયેલી લેખાવી ગયા છીએ. હવે તેણે પંજાબ ઉપર તેટલુંયે ગનીમત લેખાય. છતાં કહેવું પડે છે કે પ્રભવ જમાવી દીધા પછી, હિંદના સ્વર્ગ તરીકે તેઓના ભાગ્યમાં તેટલું નિર્માણ થવાનું પણું સરજાયેલ ઓળખાતી કાશ્મિરની ભૂમિ ઉપર પદસંચાર કરવાની હોય એમ દેખાતું નથી. ઈરછા થઈ અને તે પણ મેળવી લીધા હતા. બાદ ત્યાં કાશિમરવાળા મંત્રિગુપ્ત સૂબાનું શું થયું હતું તે પિતા તરફથી વહીવટ ચલાવવા એક મંત્રિગુપ્તનામના વિશે કયાંય ઉલ્લેખ થતે વંચાયો નથી; સંભવ છે કે સૂબાની નિમણૂક કરી આપી હતી. સારાંશકે, વિક્રમ- ઉપર જણાવેલા કુશનવંશી સરદારના હાથે કે તેમના ચરિત્રના રાજકાળના અંતે સારાયે ભારતવર્ષમાં માત્ર વારસદારોના હાથે પરાજય પામીને તે આ પૃથ્વી બેજ સામ્રાજય અસ્તિત્વ ધરાવતાં હતાં. વિંધ્યાચળની ઉપરથી અદશ્ય થવા પામ્યો હશે. કુશાન સરદાર ઉત્તરે ગર્દભીલવંશી અને તેની દક્ષિણે શતવહનવંશી કડફરસીઝ બીજાનું મરણ થતાં લગભગ ઈ. સ. ૧૦૦ સામ્રાજ્ય. આ સમયે હિંદની ઉત્તરે અડોઅડના પ્રદેશ ના અરસામાં તેને યુવાન અને મહત્ત્વાકાંક્ષી પુર ઉપર કશાન નામની એક પ્રજાને ઉદય થઈ ગયો કનિષ્ક તેની ગાદીએ બેઠા હતા. તે મહત્વાકાંક્ષી હોવા હતો. તેમના સરદાર કડકસીઝ પહેલા તથા બીજા સાથે પરાક્રમી પણ હતું. તેમ વળી પોતાને ચીનના એમ બન્નેએ મળીને હિંદુકુશ પર્વતને ફરતે પ્રદેશ શહેનશાહ જેવા સત્તાશાળી લેખાવવાની ઈરછા કબજે કરી લીધું હતું તેમજ અફગાનિસ્તાનને જે પણ ધરાવતા હતા. તેણે હિંદમાં પ્રવેશ કરી દઈને ભાગ ઈન્ડોપાર્થિઅનને તાબે હતો તેમાં પૂર્વ તરફને પંજાબ અને કાશ્મિર ઉપર સ્વામિત્વ મેળવી આગળ કેટલેક ભાગ–એટલે કાબુલના અને ચિત્રાલના પ્રાંતો વધવા પણ માંડયું હતું; અને પિતાના પચીસેક પણ જીતી લીધા હતા. હવે તેઓ પોતાના કદમ હિંદમાં વર્ષના અમલમાં આખો ઉત્તર હિંદ તથા રાજપુતાના લંબાવવાને તલપાપડ બની રહ્યા હતા. પણ વિક્રમ જીતી લઈ ઈન્ડ પાર્થિઅન્સની પેઠે મથુરામાં ગાદી ચરિત્રની સત્તાની સામે ઝઝુમવાને તેઓ પૂરતા પણ સ્થાપી દીધી હતી. એટલે તેટલા પ્રમાણમાં
(૯૫) આ હકીક્તની પ્રતીતિ પુ. ૪માં તેનું વૃતાંત લખતી વખતે થશે કે જે પૂનમને ધૂનમાં તે પોતાના પ્રયાસ
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |