________________
તૃતીય પરિચ્છેદ ]
રાજ્ય વિસ્તાર
૫૫
ગર્દભીલ રાજાઓની રાહદ સંચિત બની ગઈ મહત્ત્વના ફેરફાર થવા માંડ્યા હતા. તે તકનો લાભ કહેવાય. અને બીજાપક્ષે કશાનવંશી માટે એમ કહી લઈ મહાક્ષત્રપ ચષ્મણે પોતાની સત્તાવાળા રાજપુતાને શકાય કે નપતિ મિનેન્ડરના સમયે જે જે પ્રદેશ પ્રદેશની પાસેના અવંતિ દેશ ઉપર આક્રમણ કર્યું ઉપર તેની સત્તા જામી પડી હતી તેટલી-બલ્ક અને અવંતિપતિ ગર્દભીલવંશના અંતિમ બાદશાહ કાશ્મિરના વધારા સાથે-સર્વ જમીન ઉપર આ કનિષ્ક નાહડને મારી કરી તે અવંતિપતિ બન્યા. આ પહેલાની હકમત જડબેસલાક થઈ ગઈ હતી. તેમજ પ્રમાણે ગઈ ભીલવંશની સમાપ્તિ થઈ ગઈ. મિનેન્ડરે જે પ્રદેશ ઉપર (રાજપુતાના–મધ્યદેશ) વૃત્તાંતનાં પરિછેદના અંતે તેમના ધર્મ વિશે પિતાના ક્ષત્રપ તરીકે ક્ષહરાટ ભૂમકને નીમ્યો હતો માહિતી જણાવતા રહીએ છીએ. એટલે અહીં તે માટે તેવીજ રીતે આ કનિષ્ક પિતાના ક્ષત્રપ તરીકે મે- સ્વતંત્ર પારીગ્રાફ લખી શકત; પણ વિક્રમાદિત્ય શકાતિકને નીમ્યો હતો. કાળ જતાં કનિષ્ક પહેલાની ગાદીએ રિનું વૃત્તાંત લખતાંજ તેના ધર્મ વિશે ચર્ચા થઈ તેને ભાઈ વસિષ્ક, હવિષ્ક, ઈ. આવ્યા હતા. ને ગઈ છે (જુઓ પૃ. ૪૩) અને તેમાં ઇસારે કરી આ બાજુ ક્ષત્રપ મોતિકના સ્થાને તેનો પુત્ર ચષ્મણ દેવાય છે કે આખા ગર્દભીલવંશી રાજાઓનો ધર્મ આવ્યો હતો. તેવામાં ઈ. સ. ૧૪૨ ની સાલ આવી પણ તેજ હતું. એટલે હવે ફરીને તેનું પુનરાવર્તન પહોંચી;૬ અને કુશનવંશી રાજાઓની સત્તામાં કરવા અગત્યતા રહેતી નથી.
આદરી રહ્યો હતો તેવામાં તેનું ખૂન થવા પામ્યું હતું. પણ પડે. વધારે સલામત નીવડે તે
(૯૬) કદાચ આ આંકને એક બે વરસ આધેપાછ કરો નક્કી કરીને કામ લેવાનું ઠરાવ્યું છે.
આંક હમણાં તે
