Page Text
________________
૩૬
વિક્રમાદિત્યને
[ સપ્તમ ખંડ
ગણતાં, તેની ઉમર ગાદીએ બેસતી વખતે ૮૧-૫૭=૪૪ તેમ જૈન સાહિત્યમાં પણ જણાવાયું છે કે, પાદલિપ્ત, વર્ષની કરી શકશે. જેથી આપણે દેરેલે અનુમાન નાગાર્જુન અને આર્યખપુટાચાર્ય એમ મળી ત્રણે પણ વ્યાજબીજ ઠરે છે.
ધુરંધર ધર્મામા પુરૂષ, રાજા વિક્રમાદિત્યના સમકાલીન શાતવહન વંશ જે દક્ષિણ હિંદના પ્રદેશ ઉપર હતા. એટલું જ નહીં પણ આ રાજા વિક્રમાદિત્યે તથા સાર્વભૌમપણે રાજ્ય અમલ ચલાવી રહ્યો હતો તે સંપ્રદેશપતિ રાજા હાલે, ઉપરના ત્રણે આચાર્યોના
વંશના એક નૃપતિ-અરિષ્ટકર્ણ સાનિધ્યપણુમાં શત્રુંજય પર્વત ઉપર અમુક અમુક તેના સમય તથા શાતકરણીએ, શક પ્રજાને હરા- ધાર્મિક ક્રિયાઓ ૨૦ પણ કરાવી છે. મતલબ એ થઈ સંવત્સર વિશે વવામાં ગર્દભીલ વિક્રમાદિત્યને કે રાજા હાલ તથા વિક્રમાદિત્ય એમ બે રાજાઓ
મદદ કરી હતી એમ ઉપરમાં તથા ઉપરના ત્રણ જૈનાચાર્યો, એકદા સમસમયી હતા જ, આપણે જોઈ ગયા છીએ. અરિષ્ટકર્ણને એક પુત્ર મજકુર આચાર્યોના સમય વિ. સં. ૪૭૦-૪૮૪ ગણાવાય નામે હાલ, અતિ પ્રખ્યાત રાજા થયો છે. તેણે ગાથા છે. જ્યારે રાજા હાલનો સમય વિદ્વાનોએ ઈ. સ. સતશતિ નામે એક ગ્રંથ રચ્યો હતો. જે સાહિત્ય વિષયક ૭૦ની આસપાસ ભિન્ન ભિન્ન આંકયો છેઃ પણ પુ.પમાં ગ્રંથોમાં અનુપમ ગણાય છે. તે ગ્રંથના પ્રકાશનમાં તેના આ૫ણે સાબિત કરી બતાવીશું કે તેને સમય ઇ. સ. પૂ. પ્રકાશકે એક વિક્રમાદિત્યનો ઉલ્લેખ કર્યો છે એટલે નો છે. તાત્પર્ય એ થયો કે ઉપરની યે વ્યક્તિએ ઐતિસાબિત થાય છે કે વિક્રમાદિત્ય રાજા, હાલની પૂર્વે હાસિક પણ છે તેમજ ખરા સ્વરૂપે પણ છે. તથા ટીકા થઈ ગયો હોય અથવા રાજા હલ અને વિક્રમાદિત્ય . ૧૯માં જણાવ્યા પ્રમાણે આ બન્ને રાજાનાં નામ પણ બન્ને સમકાલીન હોય; અને સમકાલીન હોય તે પણ, વિક્રમાદિત્યજ છે. આ પ્રમાણે તેના સમય વિશેની ઉમરમાં તેમજ અધિકારમાં અથવા છેવટે સાહિત્ય પોષક ચર્ચા થઈ. હવે તેના સંવત્સરને વિચાર કરીએ. વૃત્તિમાં છે, તે હાલરાજા કરતાં મેટે હે જ જોઈએ. સામાન્ય રીતે કોઈ પણ સંવત્સરની સ્થાપના નહીતો રાજાલાલ જેવો સમ્રાટ, પોતાને વિક્રમાદિત્યની કઈ વિશિષ્ટ પ્રકારના બનાવની યાદગીરી માટે થાય સાથે તુલનામાં મકવાને લલચાત નહીં. રાજા હાલના છે. અને તેને બનાવ હમેશાં કાંઈ અમુક રાજાના સમયને જેમ “ગાથાસપ્તશતિ’ ગ્રંથથી સાબિતી મળે છે, રાજઅમલના પ્રારંભે જ બનવો જોઈએ એવો નિયમ
(૧૯) જુઓ પુ. ૫ માં તેના વૃત્તાતે. તથા ઉપરની સ. ૬૮ લખ્યો છે. આ સમય તેમણે ઈ. સ. ૭૮ માં ટી. નં. ૧૦માં ટાંકેલું અમરકેશનું વાકય પણ, સાથે રાખીને થયેલ શક પ્રવર્તક શાતકરણી રાજાના સમયની સરખામણી વાંચશે તે જણાશે કે, રાજા હાલનું નામ પણ વિક્રમાદિત્ય કરીને બેઠા છે. પણ જ્યાં શાતવહનવંશી રાજાએ ૩૬ હતું. એટલે કે ગાથાસણશતિકારનું નામ જેમ વિક્રમાદિત્ય હતું ની સંખ્યામાં થયા હોવા છતાં, એકેને સમય નિશ્ચિતપણે તેમ તેણે ઉલ્લેખ કરેલ રાજાનું નામ પણ વિક્રમા બતાવાયો નથી, ત્યાં ઉપર પ્રમાણે આનુમાનિક સમયને દિત્ય હતું.
આધાર મજબૂત ગણાય નહી. (૨૦) એક વખત શત્રુંજય પર્વત ઉપર જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો પુ. ૫ માં આપણે આ રાજા હાલને સમય ઇ. સ. છે તથા બીજી વખતે, ત્યાંના મંદિર ઉપર વજદંડ ચડાવ્યો પૂ. ૪૦ થી ઈ. સ. ૧૫=૫૫ વર્ષને ઠરાવ્યા છે. છે. તેમાં જીર્ણોદ્ધાર સમયે, કાઠિયાવાડ સૌરાષ્ટ્રના મહુવા- ના. પ્ર. પત્રિકા પુ. ૧૦ ભા. ૪ પૃ. ૭૩૬ માં ગાથા મધુવંતીને મૂળ વતની પણ વેપાર અર્થે અરબસ્તાનમાં જઈ સકશતિના રાજ હાલ વિશે લખાયું છે અને તે પૃષમાં ટી. ને અમાપ લક્ષ્મી મેળવનાર, શેઠ જાવડશાહે સાથ આપે નં. ૧૦૭ માં જણાવે છે કે, “સપ્તશતમે વિક્રમાદિત્ય કી હતું. આમાંની ઘેાડી હકીકત પ્રસંગેપાત આપણે જણાવી પ્રશંસા મેં લિખી હુઈ ગાથા એક ઉપલબ્ધ હતી. વળી ગયા છીએ.
જુઓ પુ. ૫ હાલના વૃત્તાંત કવિ ગુણાઢયનો ઉલ્લેખ કરીને (૨૩) અ. હિ. ઈ. ત્રીજી આવૃત્તિમાં તેને સમય છે. હકીકત આપી છે તે).
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |