Page Text
________________
પ્રથમ પરિચ્છેદ ]. ચેદિ દેશનો ઈતિહાસ
૨૨૯ થઈ જવા પામ્યો હતો. આ કારણથી ઉત્તરહિંદના તેને રાજગાદીએ બેસારવામાં આવ્યો હતો. તેનું કરતાં દક્ષિણહિંદને ઈતિહાસ એટલે બધે અટપટીએ પ્રાસંગિક નામ મહારાજા કરકંડુ હતું. વળી તેજ પુસ્તકે અને ગુચવણકર્તા નથી. ઉપરાંત સ્વતંત્ર અધિકારીપદે પૃ. ૧૭૮થી ૧૪૮ સુધી મહાકેશ ઉર્ફે અંગ-કુશસ્થળ બિરાજીત થનાર વર્ગ, સંખ્યામાં પણ જજ જ રહે, દેશનું વર્ણન આપ્યું છે. તેમાં એમ સાબિત કરી ગયા એટલે ત્યાંના રાજકર્તાના વંશ આમે એ૯પ સંખ્યામાં જ છીએ કે ત્યાંના દધિવાહન રાજાની પદ્માવતી રાણીના કહેવાય. તેવા વંશને આંક પણ જે નાના મોટા પેટે આ કરકંડુને જન્મ થયો હતો. પણ કાળની ગણવા બેસીએ તો ઘણેએ થઈ જાય, પરંતુ આપણે વિચિત્રતાના અંગે તે પોતાના જનક અને જનનીથી તે જે વર્ણન કરવાનું રહે છે તે સામ્રાજ્ય જેવા વિખુટો પડીને ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે કલિંગપતિ થઈ અતિ વિસ્તારવાળી ભૂમિના અંધષ્ઠાતા બનવા પામ્યા છેઠે હતો. પરંતુ આગળ જતાં અને રાજદ્વારી કારણ હોય તેવાનું. એટલે તેવા તો અતિએ૯૫ જ ગણાશે. ઉપસ્થિત થતાં. પડોશી રાજ્યના સ્વામિ એવા આપણે કહી દઇએ કે માત્ર બે વંશ જ તેવા છે. એક પિતાના જ પિતા, ઉપરોક્ત મહાકેશલ ઉર્ફે અંગપતિ કેલિગ સામ્રાજ્યનો અને બીજો આંધ્ર સામ્રાજ્યને. દધિવાહનના રાજ્ય ઉપર તેને આક્રમણ લઈ જવું પ્રથમવાળા સામ્રાજ્યના ભક્તોને ચેંદવંશ તરીકે, પડયું હતું. આ બે રાજ્ય વચ્ચે મહાયુદ્ધ જામી પડે અને બીજાના ભકતાને શતવહનવંશ તરીકે ઈતિહાસ- તે અગાઉ, તેની જાત્રી અને રાજા દધિવાહનની કારોએ ઓળખાવેલ છે. તેથી આપણે આ બે વંશને રાણી પદ્માવતી કે જેણીએ કરકંડુ ગલમાં અને ત્યારથી જ ઈતિહાસ હવે આલેખવો રહેશે.
જેનદીક્ષા અંગિકાર કરી લીધી હતી, તેણીને જ્ઞાનબળે વિસ્તારની દૃષ્ટિએ જ વિચારીશું તે આ બેમાંથી આ યુદ્ધની અને તેમાં નિપજતા મનુષ્ય સંહારની જાણ પ્રથમ નંબર એક કાળે દિવંશને જ આવે છે, પરંતુ થવાથી તરત ત્યાં આવી ચડી હતી તથા બન્ને રાજા રાજકીય કાબ જળવાઈ રહ્યાના સમયની અપેક્ષાએ એની અરસપરસ ઓળખ કરાવી. બાપ દીકરાનું વિચારીશું તે ઉચો નંબર શતવાહનવંશને આવી પડે સગપણ જાહેર કર્યું હતું. પરિણામે દધિવાહનના રાજ્યને છે. એટલે કાનું વર્ણન પ્રથમ હાથ ધરવું તે એક ઉત્તરાધિકારી પણ મહારાજા કરકંડુ થયા હતા. એટલે પ્રશ્ન રહે છે. પરંતુ જે સમયે વંશની આદિ થવા પામી હવે પોતે વંશ અને કલિંગદેશ ઉપરાંત અંગદેશને પણ હોય તેની ગણત્રીએ જ્યારે આપણે ઉત્તરહિદમાં કામ સ્વામી થવાથી, તે પિતાને ત્રિકલિંગાધિપતિ કહેલેવાનું કાંઇક ધરણુ અંગિકાર કરીને જાળવી રાખ્યું વરાવવા લાગ્યો હતો. આ પ્રમાણે રાજ્ય વિસ્તારની છે, ત્યારે અહીં પણ તેજ પ્રથાને વળગી રહીને અપેક્ષા હોય કે કલિંગદેશની રાજકીય મહત્તાને અંગે પ્રથમમાં આપણે ચેદિવંશનું વૃત્તાંત આદરવું રહે છે. હોય કે પછી જ્યાંથી પિતાના જીવનને ઉત્કર્ષ થયો ચેદિવસ
- તેનું ગૌરવ જાળવી રાખવાની બુદ્ધિએ હેય; ત્રણમાંથી પુ. ૧માં કલિંગદેશનું વર્ણન આપતાં પૃ. ૧૬૩થી ગમે તે કારણ હોય કે ત્રણે એકત્રિતપણે કામ કરી રહ્યાં ૧૭૬માં સાબિત કરી ગયા છીએ કે તે પ્રદેશનો એક હય, પરંતુ તેણે પિતાને કલિંગપતિ જ હોવાનું જાહેર
સમયનો રાજા રખપુત્રો મરણ રીતે જણાવ્યું છે; તથા પિતાના વંશની ઓળખ, હવે પૂર્વને ટૂંક પામવાથી દેશના રીતરિવાજ જાણવામાં આવી ગઈ છે તે પ્રમાણે ચેદિના નામથી પરિચય પ્રમાણે પંચદિવ્ય સહિત હાથણી (આગળના પારિગ્રાફમાં અધિકારી વર્ણવવામાં આવ્યો
ફેરવવામાં આવી હતી અને જે છે) રાખી લીધી. તેમજ પિતાનું નામ પિતાના પિતા પુરૂષને શીરે જળ કળશ સંપૂર્ણ ઠલવવામાં આવ્યો હતો દધિવાહનના નામને અનુસરતું કહેવાય એવું મેઘવાહન
(૧) ત્રિલિંગ શબ્દના વિશેષ નિરૂપણ માટે આ ખંડમાં આગળ ઉપર જુએ.
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |