________________
દરિયાપુર શબ્દ દરિયાપુર દરવાજાના ધર્મપ્રચારનો આરંભ સૂચવે છે તે બે પદોનો બનેલો છે. દરિયા અને પુરી. દરિયા શબ્દથી દરિયાખાન પીરની ધુમ્મટવાળી ઈમારતમાં બનેલ પ્રસંગની સ્મૃતિ અભિપ્રેત છે. ક્રાંતિવીર લોંકાશાહની ધર્મજ્યોતને પૂ.ધર્મસિંહજી સ્વામીએ વધુ પ્રજ્વલિત બનાવી.
અમદાવાદની પશ્ચિમે સરખેજમાં ધર્મસિંહજીના ઉપદેશથી ત્યાંના શ્રાવક ધર્મદાસજી સ્વયં દીક્ષિત બન્યા અને તેની પરંપરા ધર્મદાસજી સંપ્રદાયથી પ્રસિદ્ધ થઈ. ધર્મસિંહજી મુનિની ધર્મપ્રભાવના સમગ્ર વિસ્તારમાં ખૂબજ પ્રસરી.
એકવાર પૂ.ધર્મસિંહજીમુનિ પાસે એક બ્રાહ્મણ, વિનયનું અધ્યયન સમજી રહ્યો હતો. ગુરુ રત્નાધિકોની પર્યુપાસના કરવી, બહુ વાચાળ ન બનવું. પૂછ્યું ન હોય તો કાંઈ ન બોલવું. આ વાર્તાલાપ કરતાં, સ્વાધ્યાય કરતાં મુનિને હાંક મારી. પૂજ્યશ્રીએ બોલાવ્યા. મુનિસુંદરજી, સુંદરમુનિ આવ્યા, બોલ્યા ગુરુભગવંત, આજ્ઞા ફરમાવશોજી ધર્મસિંહજી ધર્મચર્ચામાં રત રહ્યા. સુંદરમુનિને કાંઈ ન કહ્યું. થોડી ક્ષણો પછી સુંદર મુનિ સ્વસ્થાને જઈ પોતાનું સ્વાધ્યાય કરવા લાગ્યા. આવું પાંચવાર બન્યું છતાં સુંદરમુનિના મુખ પર કંટાળો ન હતો. પ્રસન્નતા જ છલકાતી. બ્રાહ્મણ આશ્ચર્યપૂર્વક ગુરુ શિષ્યના આ પ્રસંગનો મર્મ પામી ગયો અને કહે ગુરુ ભગવંત! હવે બસ કરો. મારા સંદેહનું સમાધાન થઈ ગયું. વિનયના આ વિરલ પ્રસંગથી મને વિનયધર્મનું મહત્ત્વ સમજાઈ ગયું.
એક દિવસ એક પ્રૌઢજિજ્ઞાસુ વિપ્રવર્ય પૂ.ધર્મસિંહજી પાસે એક દળદાર ગ્રંથ મૂકીને કહ્યું કે કેટલાંક ફિલષ્ટાર્થવાળાં પદો સમજાતાં નથી. આવતી કાલે સમજવા આવીશ. વિપ્ર જતા ગુરુજીએ શિષ્યને કહ્યું સુંદરજી, આમાંથી પાંચસો શ્લોકો તમે મુખપાઠ કરો, બાકી પાંચસો હું કંઠસ્થ કરીશ.
- સર્વજ્ઞ ભગવંતે ત્રીજો પહોર ગોચરીનો બતાવ્યો છે. પૂ.ધર્મસિંહજી તથા શિષ્યો એકાસણાં કરતા ને વધુ સમય સ્વાધ્યાયને આપતાં. પોથી આકારનાં પાન વિભક્ત કરી બન્નેએ એકજ દિવસમાં પાંચસો-પાંચસો શ્લોક કંઠસ્થ કર્યા. બીજે દિવસે બ્રાહ્મણના હાથમાં ગ્રંથ સોંપી તેણે પૂછેલા શ્લોકો મૌખિક રીતે ગ્રંથ જોયા વિના સરલ રીતે ગૂઢાર્થ સહિત સમજાવ્યા.
૬૭