________________
લગ્નચર્ચા અને તેવી રીતે આચરી પણ રહ્યો છે. આવા સુધારામાં નથી દેખાતું વ્યક્તિગત હિત કે નથી હોતું સામાજિક હિત. આવા સુધારાને વાસ્તવિક સુધારે કઈ રીતે ગણી શકાય ? સુધારાની આવશ્યક્તા તે સુધારાની આવશ્યક્તા તે દરેક કાળમાં હોય છે, પરંતુ તે સુધારાઓ સમાજજીવનના સંરક્ષક નિયમોને અનુલક્ષીને જ થયા હોવા જોઈએ. તેવા સમાજને હિતકારી સુધારાઓ દરેક કાળની વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓએ કર્યા હોય છે. જે આપણે આજ સુધીનાં ધર્મશાસ્ત્ર અને નીતિશાસ્ત્રના અવેલેકનથી જોઈ જાણી શકીએ છીએ.
દષ્ટાંતરૂપે, એક કાળ એ હતો કે તે વખતે કોઈ એક પુરુષને એકથી વધુ પત્નીઓનાં સંરક્ષણ અને પાલન કરવાની પણ છૂટ આપ| વામાં આવતી, અને એકથી વધારે પત્ની સાથેના લગ્નમાં સામાજિક ગુનો ગણતો નહિ. પરંતુ ત્યારપછી સમય પ્રમાણે પરિવર્તન થતાં એક પતિએ એક પત્ની સાથે લગ્ન કરવું તે જ સામાજિક સભ્યતા ગણવા લાગી અને આજે પણ તે જ બંધારણ ચાલુ છે. પરંતુ આવી સમય પરત્વેની અનુમતિ નારીજીવનના સંપૂર્ણ રક્ષણ અને હિતના દષ્ટિબિંદુથી જ યોજાયેલી હતી તે ભૂલવું ન ઘટે.
સારાંશ કે આજ સુધીના સમાજબંધારણના જે જે નિયમ ઉપસ્થિત થતા આવ્યા છે તે બધા સમાજની સાર્વદેશિક સુરક્ષાને અનુલક્ષીને જ યોજાયેલા છે, આથી તેને યથાર્થ રીતે અનુસરવાની અને તેને સુદઢ બનાવવાની સમાજના પ્રત્યેક અંગની ફરજ છે. કારણ કે સમાજબંધારણના નિયમોની અધીનતામાં વ્યક્તિગત સ્વાતંત્રની હાનિ નથી પણ સુરક્ષા છે. •
હમણું હમણું મુક્ત સહચાર અને પ્રેમલગ્નના આકર્ષક નામના બહાના હેઠળ લગ્ન વ્યવસ્થાની જે અરાજકતા સમાજમાં પ્રવર્તી રહી છે તેની વાસ્તવિક્તા શી છે, અને સામાજિક દષ્ટિએ તેની ઉપયોગિતા
