________________
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ અબ્રહ્મચર્યનું પરિણામ
એક અનુભવી પુરુષ કહે છે કે જેનું બાલ્યવયમાં બ્રહ્મચર્ય ખંડિત થયું છે તે ત્યાગી બનીને પણ નથી તે શાંતિને આરાધી શકતો કે નથી ગૃહસ્થાશ્રમને સફળ બનાવી શકતો. તે વિશ્વમાં માત્ર બોજારૂપ જીવન વહન કરે છે. પોતે દુઃખી થાય છે અને અન્યના દુઃખનું કારણ બને છે. વળી મૂઢતમધમસ અર્થાત્ અધમ કે અનર્થનું મૂળ અબ્રહ્મચર્ય જ છે, એમ પ્રાચીન શાસ્ત્રકારોએ પણ સમજાવ્યું છે. બ્રહ્મચર્યાશ્રમની પ્રણાલિકા
તેથી જ પ્રાચીન કાળમાં બાલ્યવયથી બ્રહ્મચર્યના પાલન સારુ આવી આશ્રમની પ્રણાલિકારૂપ ઉત્તમ સગવડ ચાલુ હતી.
તે કાળમાં ગૃહસ્થજીવનના વૈભવવિલાસને ત્યાગ કરી જે ઋષિવર્ગ વાનપ્રસ્થ જીવન ગુજારતો હતો, એકાંત અરણ્યવાસ સેવી પિતાની આવશ્યકતાઓ હળવી કરી ખેતી દ્વારા સ્વાવલંબી જીવન જીવી રહ્યો હતો, તે પીઢ, પવિત્ર અને સંપૂર્ણ સદાચારી વર્ગને ચરણે ગૃહસ્થ પિતાની પ્રજાને ધરતા હતા. કૃષ્ણ, રામ ઈત્યાદિ મહાપુરુષોનાં જીવનવૃત્તાતો પરથી આપણે તે સ્પષ્ટ જાણી શકીએ છીએ.
આ પ્રણાલિકાથી ત્યારની પ્રજાની બાલસંસ્કૃતિમાં ચાર મહાન સદ્દગુણે વ્યાપક હતાઃ (૧) વિશ્વબંધુત્વ (૨) સ્વાવલંબીપણું (૩) સદાચાર અને (૪) કર્તવ્યપરાયણતા. આ ચારે સદ્દગુણ સાચું સુખ પ્રાપ્ત કરાવવા માટે પ્રત્યેક આશ્રમને એકસરખા ઉપયોગી છે. આશ્રમજીવનનું ચિત્ર
ત્યાં નહેતા રાજા કે રંકના ભેદ, નહોતી ઉચ્ચનીચ ભાવનાની મલિન વૃત્તિ. ત્યાં હતાં મનુષ્યજાતિ વચ્ચેની સમાનતા અને સમાન હક્ક, જે કાર્ય સુદામા જેવા નિધન બ્રાહ્મણપુત્રને કરવાનું હતું તે જ કાર્ય રાજપુત્ર શ્રીકૃષ્ણને પણ કરવાનું હતું. ત્યાં નહતી શહેરી જીવનના કૃત્રિમ સ્નેહ અને સ્વાર્થની બદબો. ત્યાં તે પ્રસરતી હતી સ્વાભાવિક અખંડ સ્નેહની સુવાસ. તેના કાને નહેતા પડતા બિભત્સ
