________________
બ્રહ્મચર્યાશ્રમ
બ્રહ્મચર્યાશ્રમ એટલે જીવનશક્તિને સંગ્રહિત કરવાનું અત્યુત્તમ સ્થાન. વીર્યનું સંરક્ષણ અને સુસ્તંભન જે આશ્રમમાં રહીને થાય તે આશ્રમનું નામ બ્રહ્મચર્યાશ્રમ. સામાન્ય રીતે મનુષ્યને જીવનકાળ સો વર્ષને નક્કી કરી શાસ્ત્રકારોએ આશ્રમના ચાર વિભાગે નક્કી કર્યા છે. તે અપેક્ષાએ બ્રહ્મચર્યાશ્રમને કાળ પચીસ વર્ષ સુધીને ગણે છે.
બાળવયમાં માનસ તદ્દન કેરું હોય છે, તેમાં જે જે પ્રકારની સંસ્કૃતિનાં ચિત્રો અંકિત કરવામાં આવે તેવાં ચિત્રો શીધ્ર અંકાય છે. તે સારુ પૂર્વકાળે નૂતન પ્રજાજીવનમાં સુસંસ્કૃતિનાં ચણતર ચણવા સારુ ગુરુકુળોની વ્યવસ્થા પ્રચલિત હતી અને તે ગુરુકુળામાં બાળવિદ્યાર્થીઓને પચીસ વર્ષની વય સુધી રાખવામાં આવતા. બ્રહ્મચર્યનું માહાસ્ય
પૂર્વ પશ્ચિમ આદિ સર્વ દેશમાં બ્રહ્મચર્યનું માહામ્ય તે આજે પણ તેવું ને તેટલું જ છે. બ્રહ્મચર્યપાલનના ઉપાયોની માન્યતામાં ભલે મતભેદ હોય, પરંતુ બ્રહ્મચર્યની આવશ્યકતામાં કોઈ સ્થળે બે મત છે જ નહિ. કારણ કે પ્રત્યેક કાર્યમાં જીવનશક્તિની આવશ્યકતા છે, અને તે શક્તિ હોય તો જ પ્રત્યેક કાર્યમાં સફળતા મળી શકે છે. પરંતુ અબ્રહ્મચર્ય અને તે પણ કાચી વયમાં સેવાયેલું અબ્રહ્મચર્ય તો જીવનશક્તિના વિકાસના મૂળમાં જ ઘા કરે છે.
