________________
૧૧૮
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ એવા બીજા કારણે તેની સેવાવૃત્તિ તેવી ને તેવી અખંડ રહે છે. તેના અંતઃકરણમાં એમ જ થયા કરે છે કે હું શું આપું ? અને તેમના ઉપકારનું ઋણ કઈ રીતે ચુકાવું?
વીર લક્ષ્મણનું દષ્ટાંત તેની સાક્ષી પૂરે છે. વડીલ ભાઈ અને ભાભીની સેવાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થયો ત્યારે તે માબાપના વિરહદુઃખને ભૂલી છે. રાજમંદિરના રમ્ય ભોગે છેડી વલ્કલે સજ્યાં, અને અરણ્યની અપાર વેદના વેઠવા સજ્જ થયે. સીતાદેવીની જે અખંડ સેવા એ વીરે બજાવી તે તેના હૃદયના અપાર અને એકાંત પ્રેમની જ સૂચક છે.
પરંતુ આજે તો ભાભી અને દિયરના સ્નેહ પણ સુકાઈ ગયેલા નજરે પડે છે. જનેતા સમાન એ ભાભી પિતાના નાના દિયર પ્રત્યે લાગણીહીન જણાય છે. તે પિતાના પતિને ઝટપટ કહી દે છે કે “તે
ક્યાં કમાય છે! તેનો બજે આપણું પર શા માટે ?' તે જ રીતે દિયરને પણ ભાભી ઉપર જે માતૃપ્રેમ હોવો જોઈએ તે દષ્ટિગોચર થતું નથી. તે સુખી હોય તો પણ તેના પ્રત્યે સહાનુભૂતિ ધરાવી શકતા નથી. ભાભીની વૈધવ્યભરી જિંદગીમાં પણ તે દિયર તેનો સહાયક થઈ શકતો નથી. આ બધાંનું કારણ પોતપોતાનાં કર્તવ્યની ત્રુટિ અને તેનું મૂળ કારણ શોધવા જઈએ તો કેવળ ટૂંકી સ્વાર્થવૃત્તિ જ તરી આવતી દેખાશે. નણંદ અને ભેજાઈ
એક બાળાને પિતાના વીરા પ્રત્યે જે પ્રેમ વહેતો હોય છે તેની ભાભી પણ પૂરી ભાગીદાર છે. ભાઈને ઘેર ભાભી આવશે એ સુખદ સોણલાં પર તે ખૂબ મહાલતી હોય છે. નાનપણમાં તેને ભાભીના લાડ ગમે છે. મોટી વયમાં તે ભાભીની અમીદ્રષ્ટિ ઈચ્છે છે. કારણ કે ભાભી એ તેના પિયરગ્નેહને સતત ચાલુ રાખનારી એક સરિતા છે. ભાઈના ઘરની તે ધણિયાણું છે. ભાભીની દૃષ્ટિ ફરે તે તેનું પિયરમાં
