________________
ભાંડનાં ક્તવ્ય
૧૧૭ અને જે કુટુંબમાં સ્નેહ કે સંપ નથી, ત્યાં સંપત્તિની છોળો ઊડવા છતાં શાતિ કે સંતોષનું બિન્દુય સાંપડતું નથી; અને એ સંપત્તિ પણ કંકાસના કાદવથી પ્લાન થઈ કંટાળીને વિદાય થઈ જાય છે અને કલેશથી ગળાનાં પાણી સુકાય' એ કહેવત આ રીતે ચરિતાર્થ થઈ જતી દેખાય છે. ભાભી અને દિયર
ભાભીના ભાવ મને ભીંજવે રે લેલ.” કવિશ્રી બોટાદકરનું આ કાવ્ય ઘેરઘેર ગવાતું હશે. આ કાવ્યમાં જે ભાવ છે તેથી અગણિત ભાવ દિયરનો ભાભી પ્રત્યે હોય તે સ્વાભાવિક છે. કારણ કે જે અંતઃકરણને ભાવો હોય છે તેને શતાંશ પણું વાણીમાં આવી શકતું નથી. સ્નેહ એ વાણથી અગમ્ય છે.
મનુષ્યના હૃદયમાં માતાનું સ્થાન તે સર્વોપરિ જ છે. પરંતુ ત્યારપછી આખા વિશ્વમાં જે માતૃભાવ ઢોળવાનું બીજું કોઈ પાત્ર હોય તો તે એકમાત્ર ભાભી જ સાંપડશે. મોટા ભાભી એ જનનીનું એક પ્રતીક છે.
નીતિકારે કહે છે કે માતૃહૃદય રચીને જેમ વિધાતાએ હાથ ધોઈ નાખ્યા છે, તેમ આદર્શ ભાભીનું અંતઃકરણ પણ અદ્વિતીય રચ્યું છે. એ માતૃવિરહની વેદના ભૂલવનારી જનેતા છે. એના
અંતઃકરણમાંથી વાત્સલ્યની ધારા નિરંતર પુત્રવત વહે છે. ઘણું ભાભીઓએ નાના દિયરને તેની માતાનો સ્વર્ગવાસ થયા પછી 'પિતાની દુષ્પસુધા ચખાડી જિવાયા છે, પાળ્યા છે અને પોષ્યા છે. ભાભી પ્રત્યે
જે રીતે ભાભીનું હૃદય માતૃવાત્સલ્યથી ભરપૂર છે તે જ રીતે દિયરના અંતઃકરણમાં પણ તેમના પ્રત્યેને પૂજ્યભાવ પ્રબળતર હોય છે. પિતાના ભાઈ કરતાં ભાભી પર તેને વધુ પ્રેમ હોય છે. તેના પડતા બોલ ઝીલી લેવામાં પોતાની કૃતાર્થતા સમજે છે. માંદગી અને
