________________
બંધ તત્ત્વ
૨૦૫.
પ્રશ્ન ૪૦–ાનિ–કમ કેને કહે છે?
ઉત્તર-જે કર્મ ઉદયમાં આવતા આત્માના જ્ઞાનાદિક ગુણેને ઘાત કરે તેને ઘાતિકર્મ કહેવાય છે. તે ચાર છે૧. જ્ઞાનાવરણીય, ૨. દર્શનાવરણીય, ૩. મેહનીય અને ૪. અંતરાય.
પ્રશ્ન –અજ્ઞાતિ કર્મ કોને કહે છે?
ઉત્તર-જે કર્મ ઉદયમાં આવતાં આત્માના મૂળગુણેને ઘાત ન કરે તેને “અઘાતિ કર્મ ” કહેવાય છે, તે પણ ચાર છે–(૧) આયુષ્ય કમ (૨) નામકર્મ (૩) ગોત્રકર્મ અને (૪) વેદનીય કર્મ.
પ્રશ્ન કર-ઘાનિકર્મોથી જીવને શી હાનિ થાય છે?
ઉત્તર-કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શન, અનંતવીર્ય, ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ, ક્ષાયિક ચારિત્ર તથા ક્ષાયિક દાનાદિ આ ક્ષાયિક ભાવને અને મતિ, ચુત, અવધિ, મનઃ પર્યાવજ્ઞાનાદિ. ક્ષાપશમિક ભાવોને નાશ-આવરણ ઘાતિ કર્મ કરે છે. જીવના આ બધા ગુણોને પ્રગટ ન થવા દેવાથી આ કર્મો ઘાતિક ” કહેવાય છે.
પ્રશ્ન કર–આઠ કર્મોમાં અંતર યકર્મ પણ ઘાતિ છે. તો પછી તેને અઘાતિની પાછળ કેમ કહેવામાં આવ્યું?
ઉત્તર-જે કે અંતરાય કમ ઘાતિ છે, તે પણ જીવના સંપૂર્ણ ગુણને નાશ કરવામાં અસમર્થ છે. અને નામ–ગોત્ર–વેદનીય આ ત્રણ કર્મોના નિમિત્તથી તે પિતાનું
