________________
નિર્જરા તત્વ
૧૮૧ શાસ્ત્રનું અધ્યયન-અધ્યાપન આદિ કરવું તે “સ્વાધ્યાય” તપ છે. સ્વાધ્યાયના પાંચ ભેદ છે—(૧) વાચના, (૨) પૃચ્છના, (૩) પરિવર્તન, (૪) અનુપ્રેક્ષા અને (૫) ધર્મકથા.
પ્રશ્ન ૩૮-વાચના કેને કહે છે?
ઉત્તર-શિષ્યને સૂત્ર અને અર્થ ભણાવવા તે વાચના છે.
પ્રશ્ન ૩–પૃચ્છના કેને કહે છે?
ઉત્તર–વાચના ગ્રહણ કરીને તેમાં સંદેહ થવા પર પુનઃ પૂછવું અથવા પહેલા શીખેલા સૂત્રાદિ જ્ઞાનને વિશેષ સમજવાને માટે પ્રશ્ન કરવા તે “પૃચ્છના” છે.
પ્રશ્ન ૪૦-પરિવર્તના કોને કહે છે?
ઉત્તર-ભણેલું જ્ઞાન ભૂલી ન જવાય, તે હૃદયમાં સ્થિર થઈ જાય તે માટે તેની વારંવાર આવૃત્તિ કરવી પરિવર્તના” કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૪૧-અનુપ્રેક્ષા શું છે?
ઉત્તર–શીખેલા સૂત્રોના અર્થનું વારંવાર મનન કરવું-વિચારણા કરવી “અનુપ્રેક્ષા” છે.
પ્રશ્ન કર-ધર્મકથા કેને કહે છે?
ઉત્તર-ઉપરોક્ત ચારે પ્રકારથી શાસ્ત્રને અભ્યાસ કરીને શ્રોતાઓને શાસ્ત્રનું વ્યાખ્યાન સંભળાવવું, ધર્મોપદેશ આપ.
