________________
માર્ગણામાં મતાંન્તર
અન્ય આચાર્યો વચનયોગ કોઈપણ યોગની સાથે ન હોય એકલો જ હોય એવું માને છે. તેથી વિકલેન્દ્રિય અને અસંશી પંચેન્દ્રિયને એકલો વચનયોગ કહ્યો છે. એટલે તેઓની વિવક્ષાએ વચનયોગમાં ૮ જીવભેદ, તે જીવભેદોને આશ્રયીને ૧લું, ૨જું ગુણસ્થાનક, ઔદારિકદ્ધિક, કાર્પણ, અને અસત્યઅમૃષા વચનયોગ, એમ ચાર યોગ અને બે અજ્ઞાન અને બે દર્શન એમ ચાર ઉપયોગ કહે છે.
કર્મગ્રંથકાર મનયોગ અને વચનયોગની સાથે કાયયોગ હોય અને મનયોગ વચનયોગ વિના એકલો કાયયોગ પણ હોય એવું માને છે. તેથી ૧૪ જીવભેદ, ૧૩ ગુણસ્થાનક, ૧૫ યોગ, અને ૧૨ ઉપયોગ સંભવે છે. અન્ય આચાર્યો કોઈપણ યોગની સાથે કાયયોગ હોય નહી. એકલો જ હોય છે. એકેન્દ્રિય જીવોને જ મનયોગ-વચનયોગવિના એકલો કાયયોગ હોય, તેથી તે જીવોની અપેક્ષાએ ૪ જીવભેદ, બે ગુણસ્થાનક, ઔદારિકક્રિક, (વાઉકાયની અપેક્ષાએ) વૈક્રિયદ્રિક કાર્મણ કાયયોગ એમ પાંચ યોગ, બે અજ્ઞાન, અચક્ષુદર્શન એમ ત્રણ ઉપયોગ કહે છે.
ગ્રંથકારની વિવક્ષા
જીવ.| ગુણ.| યોગ | ઉપયોગ
મનયોગ ૧ ૧૩ ૧૩ ૧૨
વચ્નયોગ ૫ ૧૩ ૧૩ ૧૨
કાયયોગ
૧૪૦૧૩ ૧૫ ૧૨
અન્ય આચાર્યની વિવક્ષા
જીવ ગુણ. | યોગ | ઉપયોગ
મનયોગ
વચનયોગ ૮
કાયયોગ
૪
૭૭
૨ ૧૩ ૧૩ ૧૨
૨
૪
૪
૨
૫
૩
ઉપર મુજબ વિશિષ્ટ યોગવાળાને સામાન્ય યોગમાં ન ગણીએ તો નીચેની કેટલીક હકીકત સંગત થતી નથી. અહીં ‘‘તત્ત્વમ્ તિામ્યમ્’’
અસંગત ઃ- મનયોગ માર્ગણાએ અન્ય આચાર્ય ભગવંતના મતે બે જીવભેદ કહ્યા છે તો સંજ્ઞી અપર્યાપ્તો મનયોગમાં કેવી રીતે ઘટી શકે ? સર્વ પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થયા પછી જ મનયોગનો વ્યાપાર હોય છે સંજ્ઞી અપર્યાપ્તાને સર્વ પર્યાપ્તિ હજી પૂર્ણ થઈ નથી તેથી મનયોગ ઘટી શકે નહિ.
