________________
બાસઠ માર્ગણામાં યોગ.
પરિહારવિશુદ્ધિચારિત્ર સર્વવિરતિધરને પર્યાપ્ત અવસ્થામાં હોય છે. તેથી અપર્યાપ્તા અવસ્થાના કાર્પણ અને ઔદારિક મિશ્રયોગ સંભવે નહિ. આ ચારિત્રવાળા તથા સૂક્ષ્મસંપરાય ચારિત્રવાળા અપ્રમત્ત હોવાથી લબ્ધિ ફોરવે નહિ. કારણકે લબ્ધિ ફોરવવી તે પ્રમાદ છે. માટે ન હોય તેમજ પરિહારવિશુદ્ધિવાળા ઉત્કૃષ્ટથી પણ કંઈક ન્યૂન દશપૂર્વધર જ હોય છે. અને આહારક લબ્ધિ તો ચૌદ પૂર્વધરને જ હોય માટે લબ્ધિ ન હોવાથી આહારકહિક પણ ન હોય.
સૂક્ષ્મકિષ્ટિરૂપ કરેલ કષાયના ઉદયવાળાને જ સૂક્ષ્મસંપરાય ચારિત્ર હોય. આ ચારિત્ર શ્રેણિમાં ૧૦મે આવતું હોવાથી પર્યાપ્તા અવસ્થામાં જ હોય તેથી ૯ યોગ સંભવે, બાકીના યોગ સંભવે નહી. વળી તેઓ છદ્મસ્થ હોવાથી જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ઉદય છે. તેથી પૂર્ણજ્ઞાનનો અભાવ એટલે છબસ્થતાના કારણે મનના અને વચનના ચાર યોગ પણ ઘટી શકે.
મિશ્ર સમ્યકત્વ માર્ગણામાં ૧૦ યોગ સંભવે છે. મિશ્રગુણઠાણે જીવ મરણ પામે નહિ. અને પરભવમાં મિશ્રગુણઠાણું લઈને જવાય નહિ. તેથી અપર્યાપ્ત અવસ્થાના કાર્મણ, ઔદારિક મિશ્ર અને વૈક્રિયમિશ્ર યોગ ન હોય મિશ્રસમ્યક્ત્વાળા વૈક્રિય લબ્ધિ કેમ ન ફોરવે, તે હકીકતનું કારણ પૂર્વાચાર્યોએ બતાવેલ નથી. કાળ થોડો હોવાથી ન ફોરવે એમ જણાય છે તેથી સંભવે નહિ. તેમજ ચૌદપૂર્વનો અભ્યાસ મિશ્ર ન હોવાથી આહારકદ્ધિક પણ સંભવે નહિ. ચારે ગતિમાં ઉપશમ સમકિત પમાય. અને ઉપશમ સમકિતમાંથી મિશ્રસમકિત આવે તેથી ચારે ગતિમાં હોવાથી દેવતા નારકીને પર્યાપ્તાવસ્થામાં વૈક્રિયકાયયોગ અને મનુષ્ય તિર્યંચને ઔદારિક-કાયયોગ અને ચારે ગતિના સંજ્ઞી જીવને મનના ચાર અને વચનના ચાર યોગ આમ કુલ ૧૦ યોગ સંભવે છે.
દેશવિરતિ માર્ગણામાં ૧૧ યોગ હોય તે આ પ્રમાણે દેશવિરતિ પર્યાપ્તાવસ્થામાં આવે તેથી મનના ચાર અને વચનના ચાર યોગ તથા ઔદારિક કાયયોગ હોય. અંબડશ્રાવકની જેમ દેશવિરતિધર શ્રાવકો વૈક્રિયલબ્ધિ ફોરવી શકે તેથી વૈક્રિયદ્ધિક સંભવે બાકીના યોગ હોય નહિ.
