________________
બાસઠ માર્ગણામાં યોગ
૬૩
મનુષ્ય-તિર્યંચ ઉત્તરવૈક્રિય શરીર બનાવે ત્યારે પણ વૈક્રિયમિશ્ર અને પછી વૈક્રિયકાયયોગ. આહારક લબ્ધિવાળા ચૌદ પૂર્વધર મહાત્મા જયારે આહારકશરીર બનાવે ત્યારે આહારકમિશ્ર પછી આહારક કાયયોગ આ રીતે ૧૫ યોગ પંચેન્દ્રિય માર્ગણામાં હોય છે.
આ પ્રમાણે ત્રસકાય વગેરે બાકીની માર્ગણાઓમાં મનુષ્યપણાનો સમાવેશ થાય છે. તેથી જુદા જુદા કાળે ભિન્નભિન્ન જીવને આશ્રયી સર્વયોગ સંભવે છે.
પ્રશ્ન :- આહારીપણામાં કાર્મણકાયયોગ કેવી રીતે સંભવે ?
કેટલાક આચાર્યો ઉત્પત્તિના ૧લા સમયે કાર્પણ કાયયોગ માને છે. અને તે સમયે કાર્મણકાયયોગથી આહાર કરે, માટે આહારીમાં કાર્પણ કાયયોગ સંભવે પણ જેઓ ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે ઔદારિકમિશ્ર માને તેમના મતે આહારીમાં કાર્મહયોગ ન સંભવે.
એટલે કે ઋજુગતિ વડે અથવા એક વકા વડે ભવાંતરમાં જનારને કાશ્મણકાયયોગ અને આહારીપણું ઘટે. નિશ્ચયનયના મતથી એક વક્રા કરનારને બીજા સમયે કાર્મણકાયયોગ અને આહારીપણું ઘટે.
तिरिइत्थि अजय सासण, अनाण उवसम अभव्व मिच्छेसु । तेराहार दुगूणा, ते उरलदुगूण सुर निरए ॥२६॥
શબ્દાર્થ વનય - અવિરતિ ચારિત્ર || તે - તેજ તેર યોગો ગ્રામ - ઉપશમ
૩«હુકૂળ - ઔદારિકહિક વિના ગાથાર્થ :- તિર્યંચગતિ, સ્ત્રીવેદ, અવિરતિચારિત્ર, સાસ્વાદન, ત્રણ અજ્ઞાન, ઉપશમસમ્યકત્વ, અભવ્ય અને મિથ્યાત્વ એમ કુલ ૧૦ માર્ગણાસ્થાનોમાં આહારકહિક વિના ૧૩ યોગ હોય છે. આ તેર યોગમાંથી દારિકદ્ધિક વિના ૧૧ યોગ દેવ-નરકગતિમાં હોય છે. (૨૬).
વિવેચન તિર્યંચગતિમાં ૧૩ યોગ હોય છે. તિર્યંચમાં સર્વવિરતિ ન હોવાથી દષ્ટિવાદનો અભ્યાસ નથી. અને દષ્ટિવાદના
