________________
ઉત્તર માર્ગણાનું વર્ણન
वेय नरित्थि नपुंसा, कसाय कोह मय माय लोभति । मइसुयवहिमण केवल, विभंग मइसुअनाणसागारा ॥ ११ ॥ શબ્દાર્થ
-
૩૩
અહિ યોગ શબ્દથી યોગી જીવો જાણવા એટલે મનયોગવાળો તે મનયોગી વગેરે.
रथ
मइसुय મતિ અને શ્રુત
-
યોગના પર્યાયવાચી શબ્દો-યોગ-વીર્ય-બલ-પરાક્રમચેષ્ટા-શક્તિ-સામર્થ્ય વગેરે જાણવા.
-
वहिण અવધિજ્ઞાન અને
મન:પર્યવ જ્ઞાન
વિભંગજ્ઞાન
મસુચનાળ – મતિ અને શ્રુત અજ્ઞાન
सागारा આઠ સાકારોપયોગ
પુરુષ અને સ્ત્રી વેદા વિશ
અર્થ :- પુરુષવેદ, સ્ત્રીવેદ અને નપુંસક વેદ એમ ત્રણ વેદ છે. ક્રોધ, માન માયા અને લોભ એ ચાર કષાયો છે. મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અવધિજ્ઞાન મનઃપર્યવજ્ઞાન કેવલજ્ઞાન, મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતઅજ્ઞાન અને વિભંગજ્ઞાન એ આઠ જ્ઞાન માર્ગણાના ભેદ છે. (૧૧)
* વિવેચન : પ્રથમ વેદના ૩ ભેદ જણાવે છે.
૧૯. (૧) પુરુષવેદ – પુરુષ આકારે શરીરની રચના તે દ્રવ્યથી પુરુષવેદ તે શરીર નામ અને અંગોપાંગ નામકર્મથી થાય છે. અને સ્ત્રીની સાથે સંભોગાદિની અભિલાષા તે ભાવ પુરુષવેદ, તે વેદ મોહનીય કર્મના ઉદયથી થાય છે.
૨૦. (૨) સ્ત્રીવેદ :- સ્ત્રી સંબંધી રચનાવાળું જે શરીર તે દ્રવ્યથી સ્ત્રીવેદ અને પુરુષ સાથે સંભોગાદિની અભિલાષા તે ભાવથી સ્ત્રીવેદ છે.
૨૧. (૩) નપુંસકવેદ :- સ્ત્રી અને પુરુષના, કેટલાક-કેટલાક અવયવ એમ બન્ને જેને હોય તે દ્રવ્યથી નપુંસક અને સ્ત્રી-પુરુષ એમ બન્ને પ્રત્યે ભોગની જે અભિલાષા તે ભાવ નપુંસકવેદ
