________________
દ્વાર ગાથા
અહિ અપર્યાપ્તા જીવભેદ છે તે લબ્ધિપર્યાપ્ત એવા કરણ અપર્યાપ્તાની અપેક્ષાએ વિવક્ષા કરી છે, પરંતુ કેવલ લબ્ધિઅપર્યાપ્તાને અપર્યાપ્ત જીવભેદમાં ગણ્યા નથી. એટલે લબ્ધિપર્યાપ્તા અને કરણઅપર્યાપ્તાને પણ અપર્યાપ્ત જીવભેદમાં ગ્રહણ કરવા.
જો કે લબ્ધિઅપર્યાપ્તા પણ (૧) આહાર (૨) શરીર અને (૩) ઇન્દ્રિયપર્યાપ્તિ પૂર્ણ કર્યા પછી જ આગામી ભવનું આયુષ્ય બાંધે છે. એટલે ઇન્દ્રિય પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્તાને કેટલાકના મતે કરણપર્યાપ્તા કહેલા છે.
જીવસ્થાનકને વિષે ગુણસ્થાનક. बायर असन्नि विगले, अपज्जि पठम बिअ सन्नि अपज्जे । अजयजुअ सनि पज्जे, सव्वगुणा मिच्छ सेसेसु ॥३॥
શબ્દાર્થ
મયગુરૂમ – અવિરતસમ્ય.ગુણ સહિત | પળે – અપર્યાપ્તામાં સર્વUI - સર્વગુણસ્થાનક
એસેસુ - બાકીના મિચ્છ – મિથ્યાત્વગુણસ્થાનક
જીવભેદમાં અર્થ - બાદર એકેન્દ્રિય, અસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય, અને વિકલેન્દ્રિય (આ પાંચ) અપર્યાપ્ત જીવભેદમાં પહેલું અને બીજું એમ બે ગુણસ્થાનક હોય. સંજ્ઞી પંચે. અપર્યાપ્તને અવિરત સમ્યગદ્રષ્ટિ ગુણસ્થાનક સહિત ત્રણ ગુણ હોય. સંજ્ઞી પંચે પર્યાપ્તમાં સર્વ ગુણસ્થાનક હોય. બાકીના સાતજીવભેદોમાં માત્ર મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનક હોય છે.
વિવેચન– બાદર એકેન્દ્રિય અપર્યાપ્ત વગેરે પાંચ તે કરણ અપર્યાપ્તા સમજવા. કારણ કે લબ્ધિ અપર્યાપ્તામાં સાસ્વાદનભાવવાળા જીવો ઉત્પન્ન થતા નથી માટે લબ્ધિ અપર્યાપ્ત નહી પરંતુ લબ્ધિપર્યાપ્તા એવા કરણ અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં સાસ્વાદન ગુણ. પૂર્વભવમાંથી લઈને આવેલું હોય તે આ પ્રમાણે.
