________________
ગુણસ્થાનકને વિષે અલ્પબહુત્વ
૧૬૭
પ્રમત્ત સંયત ગુણવાળા કરતા દેશિવરતિ ગુણવાળા જીવો અસંખ્યાતગુણા છે. કારણકે પ્રમત્ત સંયત ગુણસ્થાનક તો માત્ર મનુષ્યોમાં જ હોય છે જ્યારે દેશવિરતિ ગુણસ્થાનક તો ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોને પણ હોય છે અને તે તિર્યંચો જઘન્યથી પણ અસંખ્યાતા છે માટે દેવિતિ ગુણવાળા જીવો પ્રમત્તસંયત કરતાં અસંખ્યગુણ જાણવા.
દેવિતિ ગુણવાળાકરતા સાસ્વાદન. ગુણસ્થાનકવાળા જીવો અસંખ્યગુણા છે. જોકે સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક જગતમાં કાયમ હોય જ એવું નથી, ક્યારેક હોય છે. અને ક્યારેક ન પણ હોય, અનિત્ય છે માટે. પણ જ્યારે હોય ત્યારે જઘન્યથી એક-બે પણ જીવો હોય અને ઉત્કૃષ્ટથી દેશવિરતિ કરતા અસંખ્યાત ગુણા જીવો હોય છે. તેથી આ અલ્પબહુત્વ સાસ્વાદને ઉત્કૃષ્ટથી વર્તતાજીવો હોય ત્યારે સમજવું તેથી સાસ્વાદનવાળા અસંખ્યગુણા થાય. કારણકે સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક ચારે ગતિમાં પ્રાપ્ત કરી શકાય છે જ્યારે દેશવિરતિ ગુણસ્થાનક મનુષ્ય અને તિર્યંચને જ હોય છે. તેથી સાસ્વાદનવાળા અસંખ્યગુણા કહ્યા છે.
તે સાસ્વાદનવાળા કરતા મિશ્રગુણસ્થાનવાળા જીવો અસંખ્યગુણા છે. કારણકે સાસ્વાદનનો કાળ છ આવલિકાનો છે જ્યારે મિશ્રગુણઠાણાનો કાળ અંતર્મુહૂર્તનો છે. તેથી તેમાં પ્રવેશ પામતા અને પ્રવેશ પામેલાની સંખ્યા સાસ્વાદનથી ઘણી હોઈ શકે.
વળી મિશ્ર ગુણ પહેલા ગુણથી ચડતાં અને ચોથા ગુણથી પડતાં પણ પ્રાપ્ત કરાય છે. એમ બે રીતે પ્રાપ્ત થાય માટે વધારે હોય. મિશ્રગુણસ્થાનકવાળા જીવો કરતા અવિરતિ સમ્ય ગુણઠાણાવાળા જીવો અસંખ્યાત ગુણા છે. કારણકે અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ ગુણઠાણાનો કાળ ઉ તેત્રીશ સાગરોપમથી અધિક છે. તેથી તેમાં વર્તતા જીવો વધારે હોય છે. એટલે આ ગુણ દીર્ઘકાલ સુધી રહી શકે છે. તેથી તેમજ અસંખ્યાતા ઇન્દ્રો-દેવોને પણ આ જ ગુણ હોય. વળી નારકીતિર્યંચોમાં પણ હોય.
અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ કરતા અયોગી ગુણઠાણાવાળા જીવો
