________________
૯૬
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ અને તેના કરતા અસંજ્ઞી અનંતગુણા છે. અણાહારી થોડા અને તેના કરતા આહારી અસંખ્યગુણા છે. (૪૪)
- વિવેચન - ઉપશમસમ્યક્ત્વવાળા કરતા મિશ્રણમ્યકત્વવાળા સંખ્યાતગુણા છે. કારણકે શ્રેણીમાં ઉપશમ સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ તો કોઈક જીવને અને ક્યારેક જ સંભવે છે જ્યારે મિશ્રની પ્રાપ્તિ મિથ્યાત્વથી તથા ઉપશમસમ્યથી અને ક્ષાયોપશમ સમ્યક્ત્વથી પણ થાય. વાંરવાર પ્રાપ્તિનો વધુ સંભવ હોવાથી સંખ્યાતગુણા ઘટી શકે.
- મિશ્રણમ્યત્વ કરતા વેદક (ક્ષાયોપશમ)વાળા અસંખ્યાતગુણા છે. કારણકે મિશ્રનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત માત્ર છે. જ્યારે ક્ષાયોપશમનો કાળ સાધિક ૬૬ સાગરોપમનો છે વળી મિશ્ર પરિણામ કરતા કોઈ એક બાજુના પરિણામવાળા જીવો સ્વાભાવિક રીતે વધારે સંભવે તેથી અસંખ્યગુણા છે.
ક્ષાયોપશમ કરતા ક્ષાયિકવાળા અનંતગુણા છે કારણકે સિદ્ધભગવંતો ક્ષાયિકવાળા હોય છે અને તે અનંતા છે. તેથી અનંતગુણા, તેના કરતા મિથ્યાત્વવાળા સૌથી વધારે છે. ક્ષાયિક કરતા અનંતગુણા છે. કારણ કે નિગોદમાં રહેલા વનસ્પતિકાયના જીવો મિથ્યાદષ્ટિ છે તે અનંતાનંત છે તેથી અનંતગુણા હોય છે.
સંશી - સંજ્ઞી જીવો સર્વથી થોડા છે. કારણ કે દેવ-નારકી પંચેન્દ્રિય ગર્ભજ તિર્યંચ અને ગર્ભજ મનુષ્યો જ સંજ્ઞી છે, તેના કરતા અસંજ્ઞી જીવો અનંતગણા છે કારણ કે એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય અને સમુચ્છિમ પંચેન્દ્રિય બધા જીવો અસંજ્ઞી છે તેમાં વનસ્પતિના જીવો અનંતાનંત છે માટે અનંતગુણા હોય છે.
આહારી - અણાહારી આવો થોડા છે. કારણ કે વિગ્રહગતિમાં, કેવલી સમુદ્ધાતના ત્રીજા-ચોથા અને પાંચમાં સમયે, અયોગી ગુણઠાણે તથા સિદ્ધ અવસ્થામાં વર્તતા જીવો જ અણાહારી છે. શેષ જીવો આહારી છે માટે અણાહારી જીવો કરતા આહારી જીવો અસંખ્યાતગુણા છે.
પ્રશ્ન :- અણાહારી જીવો કરતા આહારી જીવો અસંખ્યાતગુણાને બદલે અનંતગુણા કહેવા જોઈએ કારણકે શરીરધારી જીવો
