________________
૬૪
જૈનદર્શનમાં કર્મવાદ
પ્રપંચ અને (૪) સત્તા, સંપત્તિ, સુન્દરી, શરીર વગેરે ઉપરની આસક્તિ.૧૬
આ ચારે ય ખળભળાટે ભયંકરમાં ભયંકર ડાકુમાં હોય છે, બહુ સુખી શ્રીમંતમાં હેય છે, અત્યન્ત બુદ્ધિમાન ગણાતા માનામાં હોય છે, સત્તાના સ્વામીઓમાં હોય છે, એક નાનકડી કીડીમાં ય હોય છે અને સંતાની દુનિયામાં પણ અમુક કક્ષા સુધી હોય છે !
સંતેમાં ય અણગમતું થતાં ક્રોધની પાતળી લાગણી, વિદ્વત્તાનું કે તપ-ત્યાગનું સાધારણ અભિમાન, અત્યન્ત ઉન્નત આધ્યાત્મિક અવસ્થા ન પામ્યા છતાં તેવું બતાડવાની લાગણી કે શરીર, ભક્તો વગેરેના મમત્વને ભાવ હોય છે.
હા. જે સંતે બહુ ઊંચી કહી શકાય એવી આધ્યાત્મિક સ્થિતિને પામ્યા હોય તેમનામાં જ આ ખળભળાટનો અંશ પણ જોવા ન મળે. આ મંદ સંઘર્ષ પણ કયારેક બહુ જ ખતરનાક નીવડતો હોય છે. એમાં જ્યારે ઉગ્રતા આવી જાય છે ત્યારે ઘણું ઉન્નત સ્થિતિ પામેલા સંતને પણ તે એક ક્ષણમાં નીચે પટકી દે છે.
આ છે કામિક અણુના ગંદા જળને જીવાત્મા ઉપર ફરી વળવા માટેના ત્રીજા બકરાની કથા !
અહીં કયારેક એવું પણ બને છે કે આ બાફેરામાંથી કેટલીક વાર નિર્મળ જળ પણ પેસી જાય છે ખરું.
૧૬ લેભ.
