________________
અણુ-જગત
ગંધ અને રસ તે કારણ બનતા જ નથી. માત્ર પરમાણુને સ્પર્શ જ કારણ બને છે. પણ પરમાણુમાં તો સ્નિગ્ધ રુક્ષમાં એક, તથા શીત-ઉષ્ણમાંને એક–એમ બે યુગલને એકેક સ્પર્શ હેય છે. તેમાનું સ્નિગ્ધ-રુક્ષ સ્પશનું યુગલ જ બે પરમાણુના સંયોજનમાં ઉપયોગી બને છે.
સ્નિગ્ધતાની અનંત જાતને આપણે એક ગુણ સ્નિગ્ધતા, બે ગુણ સિનગ્ધતા, ત્રણ ગુણ નિગ્ધતા એમ અનંત ગુણ સ્નિગ્ધતામાં વહેંચી નાંખીએ. એ જ રીતે રુક્ષતામાં ય એક ગુણ, બે ગુણ, ઠેઠ અનંત ગુણ રુક્ષતા મળે. કેઈ પરમાણુમાં એક ગુણ સ્નિગ્ધતા હોય, કેઈ પરમાણુમાં બે ગુણ સ્નિગ્ધતા હોય, કઈમાં એક ગુણ રુક્ષતા હોય તે કઈમાં અનંત ગુણ રુક્ષતા હોય. આમ પરમાણુની બે જાત થઈ: સ્નિગ્ધતાવાળા પરમાણુ અને રુક્ષતાવાળા પરમાણુ
(૧) હવે સજાતીય પરમાણુ જે બંધ થવાને હેય તે તેમાં એક શરત છે કે તે બે પરમાણુમાં જે સજાતીય (સર) સ્પર્શ હેય તેના ગુણ વચ્ચે ઓછામાં ઓછું બે ગુણનું અંતર હોવું જોઈએ. દા. ત. એક ગુણ સ્નિગ્ધ પરમાણુને ત્રણ, ચાર વગેરે ગુણ સ્નિગ્ધ પરમાણુ સાથે બંધ થાય. એ રીતે એક ગુણ રુક્ષ પરમાણુને ત્રણ ચાર વગેરે રુક્ષ ગુણ પરમાણુ સાથે સંબંધ થાય.
(૨) હવે જે વિજાતીયગુણવાળા પરમાણુને બંધ થવાને હોય તો ત્યાં બેયના ગુણ સમાન સંખ્યાના હોય કે વિષમ
