________________
૧૫
અણુ-જગત
પૈસા પણ એ જ, પુસ્તક પણ એ જ, મધુ· ય એ જ. અહીં એક વાત સમજી રાખવી કે જેમ કાંકરીના ઢગલે એ વેસ્ટમીનીસ્ટર એખીનું મકાન નથી પરન્તુ કાંકરીના ઢગલાની ઈંટોના સમૂહની દિવાલા—દિવાલેાના ઓરડા-એરડાના સમૂહના માળ અને એકસેા વીસ માળનું એ મકાન બન્યું છે, તેમ માત્ર પરમાણુના જથ્થા એ કાંકરી, ઇંટ કે મકાન નથી પરન્તુ છૂટા છૂટા પરમાણુના જોડાણા થવાથી જે સ્કધા અને છે તે સ્કન્ધાનાં કાંકરી, ઇંટ કે મકાન વગેરે બને છે.
હવે શી રીતે એક પરમાણુનુ.... ખીજા પરમાણુ સાથે જોડાણુ થતુ હશે ? શી રીતે એક જથ્થામાં અગણિત પરમાણુએનાં સચેાજન થતાં હશે ? કેાઈ પણ એક પરમાણુ ખીજા કાઈ પણુ એક પરમાણુ સાથે જોડાઈ શકે કે તે માટે કાઈ ચાસ શરત હાવી જરૂરી છે ? આ બધા પ્રશ્નનેને આપણે હવે વિચારીએ.
જૈન દાનિકા કહે છે કે કોઇ પણ જડ દ્રવ્યમાં વધુ, ગંધ, રસ અને સ્પશ હેાય છે. કાળા, લીલા, લાલ, પીળેા કે શ્વેત એ પાંચ વણુ છે. સુગધ, દુધ એ ગંધ છે. કડવા, તીખા વગેરે પાંચ રસેા છે, અને સ્નિગ્ધ-રુક્ષ, શીત-ઉષ્ણુ; ગુરુ-લઘુ; મૃદુ-કર્કશ એ આઠ સ્પશ છે.
પરમાણુમાં પાંચ વણુમાંથી કેાઈ પણ એક વણુ, ઉપરાક્ત એ ગધમાંથી એક ગોઁધ, પાંચ રસમાંથી એક રસ અને આઠ
