________________
એની કોઈ ઘેરી અસરમાં ઘેરાઈ રહેલો હશે? સત્યને જોવા-જાણવા છતાં એને આંબવાની કાયરતા ! !
પણ થોડો કાળ પસાર થાય છે અને પેલી કાયરતામાં જબ્બર કાપ પડે છે. એક આંચકો મારીને આત્મા બેઠો થઈ જાય છે.
વળી થોડો કાળ પસાર થાય છે અને આત્મા પોતાના ગાઢ સંસ્કારોની ધરતીમાં કડાકો બોલાવી દે છે. ધરતી કંપે છે. માનવાત્મા ઊભો થઈ જાય છે.
હવે આને માનવ ન કહેવાય. મહામાનવ જ કહેવો જોઈએ. હતો એ પ્રારંભમાં અધમાત્મા; પણ જ્યારે પહો ફાટયો ત્યારે બન્યો સુજનાત્મા; પરોઢ થયું ત્યારે બન્યો અત્તરાત્મા; બેઠો થઈ ગયો ત્યારે થયો પરાક્રમાત્મા; અને હવે બન્યો. સર્વ સંગપરિત્યાગાત્મા ! પૂર્ણ પરાક્રમમૂર્તિ !
કેવી લાંબી વણઝાર ચાલી જાય છે એવી અગણિત પરાક્રમ-મૂનિઓની ! આમાં જે કેટલાક મહાપરાક્રમી હોવા સાથે અત્યત પરાથરસિક હોય છે તેઓ અનેક બીજાઓને જગાડતા જાય છે, અને કોને જીવન બક્ષે છે; અનેકોનાં આંસુ લખીને સાંત્વન આપે છે; અનેકોના દિલના દુઝતા ઘાવ રૂઝવીને એને મલમપટ્ટા પણ કરે છે.
જે ચાલવા લાગ્યા તે બધા ય આત્મા નહિ, અન્તરાત્મા જ નહિ, પરાક્રમામાં જ નહિ, પણ પરમાત્મા કહેવાય છે.
પણ તેમાં જે બીજાઓને પણ જગાડતા ગયા, બેસાડતા, ઊઠાડતા, ચલાવતા ગયા તે તો એવા પરમામાં કહેવાય છે જેમને જૈન પરિભાષામાં તીર્થકર ” કહેવામાં આવે છે.
આ પુસ્તકમાં કર્મવાદનું જે નિરુપણ કરવામાં આવ્યું છે તે કર્મવાદ ભૂતકાળમાં અગણિત તીર્થકર–માતાઓએ કહ્યો હતો. છેલ્લામાં છેલ્લો લગભગ પચીસસો વર્ષ પૂર્વે તીર્થકર ભગવાન મહાવીરે કહ્યો હતો.
જૈન દર્શનમાં “ઇશ્વર” જેવું કોઈ અનાદિકાલીન શાશ્વત સ્વતંત્ર તત્વ નથી. જૈન દર્શન તો દરેક આત્મામાં ઈશ્વરીય તત્વનો સ્વીકાર કરે છે. જે આત્માઓ પૂર્વોકત કુંભકર્ણ નિદ્રા, સ્વપ્નસ્થ અવસ્થા વગેરેને ત્યાગતાં ત્યાગતાં આ વિનાશી સંસારની મહોબ્બત સર્વથા ત્યાગી દે અને એ સંસારનો
