________________
ધાધ-ગ્રંથમાળા
: 2:
ઃ પુષ્પ
નીતિવિશારદેાએ જગતના વિવિધ વ્યવહારા અને તેમાંથી નીપજતાં પરિણામાના મહેાળા અનુભવ લીધા પછી ઉચ્ચાયુ` છે કે– अकर्त्तव्यं न कर्त्तव्यं, प्राणैः कण्ठगतैरपि । મુન્નસત્યં તુ અન્નવ્ય, માળે જતેવિ ॥ 2 ॥
પ્રાણુ કઠે આવે તે પણ અકત્તવ્ય કરવું નહિ અને પ્રાણુ કંઠે આવે તે પણ સુકન્તવ્ય અવશ્ય કરવું.
મનુષ્ય સ્વભાવનું ચિત્ર દોરનારા કવિઓએ કહ્યું છે કેराजदण्डभयात्पापं नाऽऽचरत्यधमो जनः । परलोक भयान्मध्यः, स्वभावादेव चोत्तमः ॥ १ ॥
||
અધમ જના રાજદૅડના ભયથી પાપ કરતા નથી, મધ્યમ જના પરલેાકના ભયથી પાપ કરતા નથી, જ્યારે ઉત્તમ જના સ્વભાવથી જ પાપ કરતા નથી, અર્થાત્ પાપકર્મોંમાં પ્રવૃત્ત થવું એ સજ્જનાના સ્વભાવમાં જ હાતુ નથી.
- પાપકમ કેાને કહેવાય ? ’ એને ઉત્તર એ છે કે ‘ જે દુનિચંધળ-દુર્ગતિનું કારણ છે અને મુખ્યમÉલગવિશ્વમૂત્રં-માક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિમાં અંતરાયરૂપ છે તે પાપકમ કહેવાય. ’
6 આવા પાપના પ્રવાહ કઈ ક્રિયાઓ કે કઈ પ્રવૃત્તિથી ચાલે છે ? ઃ એના ઉત્તર એ છે કે—
"
पाणाइवायमलियं, चोरिकं मेहुणदविणमुच्छं | कोहं माणं मायं, लोभं पिज्जं तहा दोसं ॥
