________________
નશીબવાદી થશો તે નાશ નોતરશે
૨૭
સરવા કાને સાંભળોઃ
निद्रालस्यसमेतानां क्लीबानां क्व विभूतयः।
सुसत्त्वोद्यमसाराणां श्रियः पुसां पदे पदे ॥ - “ખાઈપીઈને સૂઈ રહેનારા તથા નશીબના ભરોસે આળસુ-એદી થઈને પડયા રહેનારા બાયલાઓને આ જગમાં ધન-સંપત્તિ-અધિકાર વગેરેરૂપ વિભૂતિઓ ક્યાંથી મળે? જે પુરુષે પરાક્રમી અને ઉદ્યમ કરવામાં એકા છે, તેમને ડગલે ડગલે લક્ષ્મીને લાભ થાય છે.”
કેટલાક કહે છે કે “અમે પુરુષાર્થ કરી જોયો, પણ તેનું ખાસ ફળ મળ્યું નહિ, માટે ફરી પુરુષાર્થ કરવાનું મન થતું નથી. જ્યાં નશીબ વાંકું હોય ત્યાં પુરુષાર્થ શું ફળ આપે?” પણ આ રીતે નશીબવાદી થઈને બેસી રહેલું એગ્ય નથી. એકવાર પુરુષાર્થ કરતાં ફળ ન મળ્યું, એટલે બીજી વાર પણ ફળ નહિ મળે, એમ માની લેવું એ યુક્તિ અને અનુભવ બંનેથી વિરુદ્ધ છે. “આઠ ગણતાં સુધી નવ ન આવ્યા, માટે હવે નવ નહિ આવે.” એમ કેણ કહી શકશે? અથવા એક વખત રોટલી વણને ગેળ ન થઈ માટે ફરી વણતાં ગેળ નહિ થાય, એવો અનુભવ કોને છે ? કળિયે જાળ નાખવાની શરુઆત કરે છે, ત્યારે પહેલો તાર તૂટી જાય છે, એટલે ફરી પ્રયત્ન કરે છે. વળી એ તાર પણ તૂટી જાય છે, એટલે ત્રીજી વાર પ્રયત્ન કરે છે. એમ તે પ્રયત્ન કરતો જ રહે છે, તે આખરે એ જાળ નાખવામાં સફળ થાય છે, તે બે હાથ, બે પગ અને શક્તિશાળી મન ધરાવતે મનુષ્ય પહેલી વારના પુરુષાર્થનું
