________________
૨૬
સફલતાનાં સૂત્ર
જ ખેલ છે. જો એમ ન હોય તે બધા પુરુષાર્થ કરનારા
"
શ્રીમત થઈ જવા જોઈએ, પણ તેમ
આછી મળે તેમાં
Y
થતું નથી. પરંતુ આ કથન ભ્રમપૂર્ણ છે. એક માણુસ હાથ જોડીને બેસી રહે અને કંઈ પણ પુરુષાર્થ ન કરે તેા લક્ષ્મીદેવીની કૃપા તેના પર ઉતરે ખરી? જો એ રીતે બેસી રહેવાથી જ લક્ષ્મીદેવીની કૃપા ઉતરતી હાય તેા ખેતીવાડી, વ્યાપારધંધા, હુન્નર-ઉદ્યોગ, નાકરી-ચાકરી વગેરે કરવાની કંઈ જરૂર રહે નહિ, પણ દરેક સમજદાર મનુષ્ય એ દિશામાં પ્રયત્ન કરતા દેખાય છે, એટલે લક્ષ્મી પણ પુરુષાર્થને આધીન છે, એમ જ માનવું જોઈએ. પુરુષાર્થનાં ફળરૂપે કાઇને વિશેષ લક્ષ્મી મળે અને કેાઈને પુણ્યની તરતમતા વગેરે કારણે। સંભવી શકે, પણ એના અર્થ એ નથી કે લક્ષ્મી કંઈ પણ પ્રયાસ કે પ્રયત્ન કર્યોવિના એમ ને એમ મળી જાય છે. કદાચ કોઈને એ રીતે લક્ષ્મી મળી ગઈ હોય તા બીજા બધાને એ જ રીતે મળી ાય એવું નથી, એટલે પુરુષાર્થ એ જ લક્ષ્મીની પ્રાપ્તિના રાજમા છે. છાતી પર બેર પડ્યુ. હાય તે મુખમાં મૂકવા માટે હાથ હલાવવા પડે છે, તે જે સ્વભાવે ચંચલા છે. અને અહીં તહીં ફરતી રહે છે, તે લક્ષ્મીને સ્વાધીન કરવા માટે હાથ-પગ હલાવવા કેમ ન પડે? પુરાણાએ લક્ષ્મીને વષ્ણુની પત્ની કલ્પી છે, તેમાં વિષ્ણુ એ પુરુષાર્થનું પ્રતીક છે, એટલે લક્ષ્મી પુરુષાર્થને આધીન છે, એમ જ આપણે સમજવાનું છે.
આ ખમતમાં આપણા નીતિકારાએ શું કહ્યું છે? તે
