________________
૧૭૪
જગતશાહ
ગુમાનમાં હવે ના રહેતા! આજે આંહીં તું જેમ ઊભા છે એમ તારે મને ઊભા રાખવા હતા, અને હું અત્યારે જેમ ઊભા છું તેમ તારે ઊભું રહેવું હતું...તે દાવ તા ધણા ખેલ્યા, પેંતરાયે બહુ અજમાવ્યા, તે મને સૂતા પકડ્યોય ખરા. પણ સીદી, જોઈ લે આ છોકરાને ! આજ તું આંહીં કેદી તરીકે ઊભા છે તે હું તને કેદ કરનાર તરીકે ઊભા છું, એ બધા પરતાપ આ છેકરાના ! જોઈ લે, એને ધરાઈ ધરાઈ ને જોઈ લે ! ’
જગડૂએ આવીને પૂછ્યું : ‘ તમે જ સીદી ? ખંભાતના વેપારી સીદી તમે પાતે જ ?'
6
ચાવડાનું નઠેર હાસ્ય જાણે તમાચા જેવું લાગ્યું : હા, એ પેાતે જ ! વેપાર, દલાલી, વીમા, કાલ, ભરત તે એવાં એવાં પેાતાનાં કામ પડતાં મૂકીને આ તુરક મને–ચાવડા સંધારને-પકડવા, અને મારે નાશ કરવા નીકળ્યા હતા ! પણ એ બાપડા વેપાર કરી જાણે, લડી શું જાણે ? ભાઈ સંધારેાના દરિયામાં એવી રીતે ચાલ્યા જતા હતા જાણે બાપના બગીચામાં ફરવા નીકળ્યા હાય ! ભરતી ચડતી પૂરી થાય તે વેળ ઊતરવી શરૂ થાય ત્યારે ભલભલાં વહાણુના કખીલા પણ જરાક તેા વેરવિખેર થાય જ; એ દરિયાની કરામત છે, માણસની નહિ. સીદી તે શંખ ભલે વહાણા લાખ લાવે ને વહાણા શણગારવા પાછળ અઢળક ધન વાપરે, તેાય દરિયા તે। અનાદિકાળથી સંધરાને જ રહ્યો છે. દરિયાના આચાર જેટલા અમે જાણીએ એટલા ખીજાં કાણુ જાણે ? અમે મેાકેા લીધેા. સીદીના પાંચ-સાત ખારવા મરાયા, દશ-બાર નિસાર મરાયા, ચારપાંચ ગારદી મરાયા. ને છેવટે સીદી બાપડા આંહીં ઊભા રહ્યો ! હવે એને સજા શી કરવી ? સજા કરવી તેા એવી કરવી કે એની સાત પેઢી સંભારે ! ખાલ જગડૂ, તારી કરામતનેા કેદી આ સામે ઊભા છે સીદી. વચને બંધાયેલા તારા દાસ્ત હું ચાવડા પણુ સામે ઊભા છું. આખું સધારજૂથ આંહીં ઊભું
એને સજા દેવા આ છે. ખાલ, એને એવી
