________________
ભાઈબંધી
૧૭૫
તે શી સજા કરું કે સાંભળનાર સીદીને ફટ કહે અને મને બહાદુર કહે ? બેલ, એને શી સજા કરું ?”
સદંતર ભાવનાહીન દેખાતે સીદીને ચહેરે જાણે હબસીનિયાના પહાડ જેવો ભૂખરો ને સ્થગિત થયે. એનું મન હજીય મજબૂત હતું કે ઉજજડ થઈ ગયું હતું એ તે કઈ કહી શકે એમ ન હતું, પરંતુ જગડૂએ એક વાત પારખીઃ એને માથાના વાળથી માંડીને તે એના પગને નખ સુધી ક્યાંય ભયની છાંટ સરખી દેખાતી ન હતી.
“સંઘાર !' સીદીએ કહ્યું: “તને એક વાત કહું? હવે તારે ને તારા સંઘારોનો સમય આથમે છે. કદાચ તું મને મારી નાખે તેય એથી મારા જમાનાને તું મારી શકવાને નથી. અને કદાચ તું મને જિવાડે તે એનાથી તારા જુના જમાનાને જિવાડી શકવાને નથી. સંઘાર, તારે નાશ, તારી જમાતને નાશ, દરિયાની છાતી ઉપરથી સંધારમાત્રને નાશ એ કાંઈ મેં નથી ફરમાવ્ય, કે નથી શંખ સોલંકીએ ફરમાવ્યો; એ તે ખુદ ખુદાતાલાએ જ ફરમાવ્યો છે!'
ચાવડાની આંખમાં જાણે લાલ અંગારા છાયા. સીદીએ બતાવેલા આથમતા જમાનાને આથમતે સૂરજ જાણે આખો ને આખો જ આવીને એની આંખમાં બેઠા ! ભેટમાંથી એણે કટાર કાઢી. ધીમા પરંતુ ભયંકર અને ભારે પગલે એ સદી તરફ આગળ વધ્યો.
એટલામાં જગડૂએ કહ્યું : “ચાવડા સંધાર, મને એક વાત સૂઝે છે.” બોલ, જે કહેવું હોય તે તરત જ કહી દે !'
તમારે મને પાંચ ખારવા આપવાના છે. એ માટે મને તમારા ચાર ગેલા આપે, ને પાંચમે આ સીદી આપે!”
“તને સીદી સોંપું ?...તે હું જાનના જોખમે એને પકડવા ગયું હતું તે તારે માટે ? આ જૂના-નવા જમાનાના પાખંડીને હું બતાવી દઈશ કે જમાને જૂને જામે કે નવો આવે, પણ એના તે બધાય જમાના પૂરા થઈ ગયા છે!”
