________________
કથાપ્રવેશ સિક સાધન નહિવત છે. ઐતિહાસિક જડતરની વચમાં એની તસ્વીરને રંગબેરંગી રંગવાના પ્રયત્ન અનેક કવિઓ, પૌરાણિક અને કથાકારોએ કર્યા છે.
આ પણ એક એવો જ પ્રયાસ છે.
પહેલાં આપણે જગતશેઠ જગડૂશાહના જીવન-મરણને કાળ અકીએ. જગતશેઠ જગડુશાહને તેજસ્વી અંતભાગ સંવત ૧૨૮૬ થી ૧૩૧૮ સુધી. એમના પુરુષાર્થથી ભરેલા એ અંત ભાગના જીવનના આરંભકાળે એમની વય આપણે ચાલીસ વર્ષની આસપાસની મૂકીએ.
શા માટે ચાલીસ જ મૂકવાં ને બે, પાંચ કે દશ વર્ષ વધારે નહિ કે ઓછાં નહિ, એનું કઈ કરતાં કઈ ઐતિહાસિક કારણ નથી. એવા કારણમાં માત્ર એક કાઠિયાવાડના ગાધવી બંદર કાંઠે આવેલા હરસિદ્ધ માતાના મંદિર સાથે સંકળાયેલી એક લેકકથા જ છે. એ કથા જગડુશાને વિક્રમ સંવત ૧૩૦૦ની આસપાસની સાલમાં એક પત્નીના પતિ તરીકે અને સાત પુત્રો અને એક પુત્રીના પિતા તરીકે વર્ણવે છે. એ લોકકથા કોઈ કરતાં કઈ ઐતિહાસિક સત્ય કહે છે એમ નથી, પરંતુ એની વયના અનુમાન માટે આ એક સિવાય બીજે ક્યાંયથી કશે જ ઉલ્લેખ ઉપલબ્ધ નથી.
એ કથા પ્રચલિત થઈ છે વિક્રમ સંવત ૧૫૦ ની આસપાસના ગાળામાં; એટલે ચરિત્રનાયકના અવસાન પછી આશરે દોઢસો વર્ષે સામાન્ય જનસમાજને આવો ખ્યાલ હતો, એમ એ સૂચવે છે. હવે આવા મેટા પરિવારના પિતા થવાને માટે એ કાળે એની વય આશરે પચાસ વર્ષની હોઈ શકે; ઓછી ન હોય એનું કોઈ કારણ નથી, પરંતુ એને એટલો બધો સમય દરિયાઈ સફરમાં ગયો હતો કે અંદાજે આટલાં વરસ ગણવાં મને ખોટાં નથી લાગ્યાં.
એ પ્રમાણે જગડૂશાહને જન્મ વિક્રમ સંવત ૧૨૪૦ થી ૧૨૫૦
