________________
જગતશાહ
મંત્રી નહતો, લડવૈયા નહોતે, કઈ જોદ્ધો ન હતો, કયાંયને સૂબે નહોતે, હાકેમ નહતો; એ કાંઈ જ ન હતું, અને છતાં એ એ માનવી હતી કે જેણે સાહિત્યકાર, જૈન આચાર્યો, બ્રાહ્મણ પંડિત. અને જનસમાજ તમામની કલ્પનાને કબજે લીધે હતો.
ભળે અભણ ગણાય એવો ગ્રામજન – પછી ભલે એ ગમે તે મત, પંથ કે સંપ્રદાયને હાય – આજ નિસીમ શ્રદ્ધાથી માને છે કે આ સૃષ્ટિ જ્યાં સુધી ટકશે ત્યાં સુધી “પંદરની પાળ” કદીય તૂટશે. નહિ ! કોઈ પણ સિકામાં પંદરમી સાલમાં કદીયે દુકાળ પડશે જ નહિ. કેમ કે જગતશેઠ જગડૂશાએ “પંદરની પાળ બાંધી છે.
અનન્ય શ્રદ્ધાથી, આજ લગભગ સાતસો વર્ષ પછી પણ, લેકે માને છે કે મેઘરાજા જેવા વૈરવિહારી ને સ્વેચ્છાચારી દેવે જગત શેઠ જગડૂશાને એવું વચન આપ્યું હતું કે, ભયાનકમાં ભયાનક, માણસભૂખ્યા, કલિદ્રાવતારસમા દુકાળદેવે જગતશેઠ જગડૂશાને એ કોલ આપ્યો. છે કે, “આજથી કઈ દિવસ પંદરની સાલમાં હું પડીશ નહિ.'
લેકેની કલ્પનાને, શ્રદ્ધાને અને વિશ્વાસને આટલો ઘેરો કબજે આજ પહેલાં, આ એક સિવાય બીજી કોઈ ઇતિહાસપ્રસિદ્ધ વ્યક્તિએ લીધે નથી. દુકાળની સામે, ભલે એક જ વર્ષનું પણ આટલું નિબંધ રક્ષણ આપનાર માનવી તરીકે લેકેએ, સાહિત્યકારોએ, આચાર્યોએ, પંડિતોએ, કવિઓએ, પૌરાણિકે ઈશ્વરના અવતાર મનાતા રામ. અને કૃષ્ણને પણ કપ્યા નથી.
હજારો વર્ષથી ચાલતી આવતી આ દેશની ઐતિહાસિક, સામાજિક, ધાર્મિક પરંપરામાં લેકેની જેવી શ્રદ્ધા આ એક દરિયાસારંગને મળી છે, એવી બીજા કોઈને મળી નથી.
આ દરિયાસારંગની જીવનકથા માટેનાં સાધને, નક્કર ઐતિહા
