________________
૬ ૨
અર્થ : સંસારમાં અનેક નામવાળી ક્ષત્રિયાદિક જાતિને વિષે મનુષ્યપણાને પામેલા પ્રજા-જીવો નાના પ્રકારના કર્મો કરીને પૃથક્ એટલે જુદી જુદી દરેક યોનિમાં ઉત્પન્ન થઈ જગતને પૂર્ણ કરનારા થાય છે એટલે સર્વ ઠેકાણે ઉત્પન્ન થઈ દરેક જીવ આખા જગતને વ્યાપ્ત કરે છે. ૨.
એ જ વાતને સ્પષ્ટ કરે છે – एगया देवलोएसु, नरएसु वि एगया । एगया आसुरं कायं, अहाकम्मेहिं गच्छइ ॥३॥
અર્થ : એક વાર શુભ કર્મના ઉદય વખતે જીવ સૌધર્માદિક દેવલોકમાં જાય છે એટલે ત્યાં દેવપણે ઉત્પન્ન થાય છે અને એક વાર અશુભ કર્મના ઉદયથી તે જ જીવ નરકને વિષે પણ ઉત્પન્ન થાય છે. એક વાર સરાગ સંયમ, બાળપ વગેરે કર્મના ઉદયથી અસુરસંબંધી નિકાયમાં જાય છે એટલે ભવનપતિ આદિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. એ રીતે યથા કર્મ વડે એટલે તે તે ગતિને યોગ્ય એવા કર્મ વડે જીવ તે તે જુદી જુદી ગતિમાં જાય છે–ઉત્પન્ન થાય છે. ૩.
एगया खत्तिओ होइ, तओ चंडाल बोक्कसो । तओ कीड पयंगो य, तओ कुंथु पिपीलिया ॥४॥
અર્થ : એક વાર જીવ ક્ષત્રિય એટલે રાજા થાય છે, ત્યારપછી ચંડાલ અને બોક્કસ એટલે શૂદ્ર પિતા અને બ્રાહ્મણી માતાથી ઉત્પન્ન થયેલો વર્ણશંકર થાય છે. ત્યારપછી વળી કીડો અને પતંગ પણ થાય છે. અને ત્યારપછી કંથુઓ અને પિપીલિકા=કીડી પણ થાય છે. ૪.
આ પ્રમાણે સર્વત્ર ભ્રમણ કરવા છતાં પણ જે જીવો ગુરુકર્મી હોય છે તે નિર્વેદ= ખેદ પામતા નથી, તે કહે છે –
एवमावट्टजोणीसुं, पाणिणो कम्मकिब्बिसा । न निव्विज्जंति संसारे, सव्वढेसु व खत्तिया ॥५॥
